“Mazlum yoldaş, ideolojimizi iyi bilen bir arkadaşımızdı. Partimizi ruhundan tanıyan ve öyle kalmaya büyük özen gösteren, gerçekten görkemli bir kişilik. Bu anlamda bu kişilik tam bir PKK oluyor. PKK'nin yaşam sözü, onun zirvesi oluyor.”

Rêber APO

…………….

Bir adam çoğalır bir başına hücresinde

Yüreği Kawa'dadır gözleri Babek'te

Ateşler yanarken dağ doruklarında

İhanet zindan karanlığında kol gezmekte

Kawa'lara Babek'lere bir yandaş gerek

Bu zindan karanlığına bir ateş gerek

Çevrilen ihanet çarkını kırmak için

Ölümü göğüsleyecek bir yoldaş gerek

Bir anda yırtılır zindan karanlıkları

Sessiz bir gürültüyle sarsılır duvarlar

Patlar bir beyinde Newroz ışıkları

Ey ateşin ve güneşin çocukları

Hani bilincin sesi yüreklerimizde

Gözlerimizde inancın sancakları nerede

Bu gidişe dur demek gerekir bilirim

Hücrede her saniyeyi bir yıl eylerim

Bir ateş yaktık sönmesin diye hiçbir yerde

O ateş sönerse yaşamayı

neylerim

Bu yüzden ü'ç kibrit ile Newroz günü

Yüreğimi sizlere armağan eylerim….

Adnan Yücel

Mazlum Doğan (1955-1982)

Milatlar, tarih başlangıcını ifade eder. Her milat halkların, insanlığın bir doğuşu, bir var oluşu gibi yaşamın toprağına kök salar. Çoğu ise kahramanların, büyük önderlerin yaşamlarını ortaya koyarak, çarmıhlardan, idam sehpalarından ve yangınlardan geçerek yarattığı değerler üzerine gelişir. Ve bu tarihi başlangıçlar insanlığın ortak değerleri gibi aynı iklimi bütün yüreklerde yaşatırlar.

Newroz da Ortadoğu halklarının tarihinde bir milat başlangıcıdır. Med topluluklarının köleci Asur'a karşı büyük kurtuluş hareketinin zafer günüdür. Asur köleci imparatorluğuna karşı Med toplulukları öncülüğünde başlayan ve bölgesel bir nitelik kazanan kurtuluş hareketidir. Ama Ortadoğu öyle fırtınalara, öyle egemen güçlerin gazaplarına uğradı ki, yeniden bir tarih başlangıcı şafak gibi doğuşu bekliyordu gün batımında…

İşte Mazlum 21 Mart 1982’de bu miladı üç kibrit çöpüyle yaktığı özgürlük ateşinde müjdelemişti. Kimdi bu yiğit halk kahramanı? Nasıl olurdu da yüreğini bu kadar büyütebilmişti? Tarihin gerçek kahramanlarını yazmak belki de en zor iş olsa gerek. Gerçek olana dair söylenmesi gereken bütün sözler hak etmeyenlere sarf edilmiş ve bu yüzden gerçek kahramanları anlatmaya yalnızca yürekler kalmıştır.

1955 yılında Elazığ’ın Karakoçan ilçesinde doğan Mazlum Doğan’ın onurlu bir halk uğruna adadığı yaşamı bir halkın acılarının, uğradığı zulmün ve bir de dirilişinin tarihi oluyor.

Balıkesir’de Yüksek Öğretmenlik okulunu bitirdikten sonra 1974 yılında Ankara Hacettepe Üniversitesi Ekonomi bölümüne yazılmıştı. Özgürlük ve bağımsızlık bilincinin gelişmeye başladığı bir dönemde okul çevresi ile yaptığı tartışmalar ve diyaloglarla Kürt özgürlük hareketinin kuruluşunda yer alan diğer arkadaşlarla tanışmıştı. Şahin Dönmez’le aynı sınıfta okuyan Mazlum Doğan yıllar sonra PKK ana davasından tutuklanarak Diyarbakır zindanına konulduktan sonra bir kez daha onunla karşılaşır. Ancak bu karşılaşma biraz daha farklı bir şekilde gelişir. Zira her birinin ayrı bir kampı temsil ettiği bir karşılaşma oluyor. Çünkü Mazlum Doğan 1979 yılında Urfa’nın çıkışında bir arabada yakalanarak Amed zindanına götürüldükten sora, bir yıla kadar yani Şahin Dönmez yakalanıp Amed zindanına getirilene kadar kimliğini açıklamıyor. Onunla zindanda yatan yoldaşlarının bazıları tarafından tanınmadığı için adı Ali abi olarak bilinir. Şahin Dönmez tutuklanarak Amed zindanına getirildikten sonra düşmana; “işte bu PKK’nin en önde gelen kadrolarından Mazlum Doğan denilendir.” diyerek Mazlum yoldaşın gerçek kimliğini açıklar.

Bu yiğit halk kahramanını kendi sözlerinden anlatmak belki de en sade ve en gerçekçi olanı olacaktır.

Özgürlük mücadelesiyle ilk tanışmasını 18.6.1981 tarihinde mahkemeye siyasi savunma yaparken anlatan Mazlum Doğan yoldaş şöyle anlatıyor;

“1974-75 senesinde ben üniversite sınavında Hacettepe'yi tutturmuştum puan olarak. Hacettepe'ye kaydımı yaptırdım. Daha Önce de ben sol eğilimliydim, çeşitli sol yayınlar, gazeteler, dergiler, kitaplara kadar okuyordum. Marksizm’e, Leninizm’e sempati duyuyordum. Yüksekokula geldikten sonra o sıralar başlangıçta ADYÖD vardı. Bir iki defa ADYÖD'e, bir iki sefer DGB'ye ve TSİP'e gittim; ama orada pek fazla kişiyle tanışmadım, tanımıyordum. Daha sonra ADYÖD kapatıldı. Bu arada Hacettepe Derneği v.b derneklere gidip gelmeye başladım. Buralarda devlet konusunda, demokrasi konusunda, faşizm konusunda, parti örgütlenmesi konusunda, mücadele konusunda çeşitli kişilerle konuşur, tartışırdım.

"TKİP davasında işçi köylü sorunu" diye broşürler falan vardı. Başkalarını milli mesele hakkında fikirleri olmamakla, ulusların kaderini tayin konusunda bilgi sahibi olmamakla suçluyorlardı. Ben onu okudum. Ben ne kadar kitap, ne kadar dergi, gazete falan çıkıyorsa hepsini alıp okumak istiyordum. Bir kısmını okuyabildim, bir kısmını okuyamadım. Bu ayrı bir sorun; ama hepsini sıralıyordum… Kendi araştırma, incelemelerimde.

Zaten kendim Türkiye'nin başka illerinde okumuştum. Daha önce Eskişehir'de, Balıkesir'de falan okumuştum. Ben devrimci sempatizan olduğum sıralar, devlet konusunda, demokrasi konusunda bulduğum her türlü kitabı milli mesele konusu dahil okuyordum. Marksizm’inLeninizm’in bütün temel konularla ilgili görüşlerini kavramaya çalışıyordum. Ben milli mesele konusunda kitap araştırmaya, bulduklarımı okumaya başladım. O dönemlerde henüz "Ulusların Kaderini Tayin Hakkı" Lenin'indir bu eser, Stalin’in, Marks'ın milli mesele vs. gibi eserleri piyasaya çıkmamıştı. Başkalarından araştırdık, aradık, taradık. Bulamadım ben pek, fakat diğer çeşitli siyasi grupların veya dergilerin, çevrelerin bu konudaki görüşlerini de öğrenmeye çalıştım. Bulduğum kitapları okumaya çalıştım. 1976 yılına doğru artık milli mesele hakkında ben de birkaç kitap okumuş, bazı şeyler biliyordum: ama elbette daha sonraki kadar gelişmiş, net, kesin görüşlerim henüz yoktu…

Ben DDKD kuruluş toplantısı yapıldığı zaman DDKD'ye gittim. DDKD'yi ve DDKD'lileri sevmezdim. DDKD ve DDKD'lileri burjuva milliyetçisi olarak görüyordum ve kesinlikle daha baştan beri ben onlara karşıydım. Oraya gittim. Oradaki konuşmaları falan beğenmedim. Ben kendimi enternasyonalist çizgide bir Marksist ve Leninist görüyor veya öyle olmaya çalışıyordum. Onları da milliyetçi olarak görüyordum, bu nedenle kendilerine pek bir yakınlık duymuyor, onlarla pek fazla konuşmuyordum bile. Çünkü kendilerinin zaten Marksizm hakkında pek görüşleri yoktu.

Bir ara başka bir arkadaş beni Haki ile tanıştırdı. SBF yurdu muydu yahut Hukuk bahçesi miydi iyi hatırlayamıyorum. Haki bana milli mesele hakkındaki görüşlerini de dahil çeşitli konularda görüşlerini söyledi. Bu arada DDKD'yi de benden daha sert, daha kıyasıya eleştirdi ve burjuva milliyetçisi olduklarını, çalışma yöntemlerini, anlayışlarını, ideolojilerini eleştirdi, bu benim hoşuma gitti. Daha sonraki dönemlerde de yine bu kişiyi bulmak, onunla konuşmak istedim; ama sık sık kendisiyle karşılaşamadım, konuşamadım. Ama kendisine karşı bir hayranlığım söz konusu idi ve giderek bu hayranlık, onlarla beraber hareket etmeye, ideolojilerini benimsemeye kadar gitti. Yalnız, kişinin kendisine hayranlıktan çok, anlattığı düşünceler benim de düşüncelerime denk, uygun geliyordu. Ben bu kişilerin bir grup mu, bir hareket mi veya şey mi olduğunu bilmiyordum; ancak kendileri tarafından tasvip edilmek, kendileri tarafından görevlendirilmek falan istiyordum, bayağı da heyecanlı idim bu konuda. İşte memlekete geldiğimde, kardeşim de dahil, pek çok kişiye, o arkadaştan, Haki'den ve yine Haki'nin arkadaşlarından daha sonra benim de arkadaşlarım oldu. Cemil, Duran gibi öğrendiklerimi hemen anlattım, işte Ortadoğu'da bir ekonomik, siyasal ve sosyal huzursuzluk söz konusudur. Ortadoğu, dünyada ekonomik bakımdan çok büyük öneme sahiptir. Bugün dünya ekonomisine sahip olabilmek için Ortadoğu petrolüne sahip olmak gerekmektedir. Çağlar boyunca Ortadoğu hep siyasal bakımdan çok önemli bir merkez olmuştur. Dünyaya hakim olmak isteyenler, işte ilk çağdaki emperyalist devletler olsun daha sonraki feodal dönemde olsun hatta kapitalist dönemde olsun Ortadoğu'ya sahip olmak istemişlerdir. Ortadoğu bugün kapitalizmle sosyalizm arasındaki çekişmenin odağını oluşturuyor. Ortadoğu'da Kürdistan çok stratejik bir yerde yer alır. Kürdistan'ın jeopolitik önemini iyi kavramak gerekir, işte eğer Ortadoğu'da emperyalizm kovulmak isteniyorsa, Ortadoğu emperyalistkapitalist bloktan koparılmak isteniyorsa, mutlaka Ortadoğu'nun gericiliğin yoğunlaştığı merkez olan Kürdistan'da devrim yapmak gerekiyor. Bu da Kürdistan devrimi, Kürdistan devriminin önderliğini burjuvaziye, burjuva milliyetçilerine bırakmayacak, proletarya önderliğindeki bir devrimle mümkün olabilir. Kürdistan'da bağımsız bir proletarya partisi oluşturmak, proletarya önderliğinde işçileri, köylüleri, esnafı ve diğer yurtsever sınıf ve tabakaları örgütlemek gerekiyor. İşte bu konuda Kürt aydınlarına, Kürt gençlerine görev düşer. Bize görev düşüyor, biz bu konuda faaliyet yürütelim falan benzeri konularda o dönemde arkadaşlar tarafından savunulan bize de anlatılan görüşleri ben de çevreme anlatmaya çalıştım. Hatta 1976 yılı Haziran ayı falandı her halde, Suruç'ta bir Suruçlu genç öldürülmüştü, adını hatırlamıyorum. Hacettepe'de bizim okulun öğrencisiydi, bu kişinin cenaze törenine bazı arkadaşlar gelmiş katılmışlardı Ankara'dan. Hayri ve Kemal de bunların içindeydi, bunlar yakalanmışlardı Suruç'ta. Diyarbakır'da cezaevine getirilmişlerdi. Bu arkadaşlarla henüz fazla sıkı ilişkim olmadığı halde Karakoçan'dan çıktım, bunları ziyarete geldim. Herhalde hatırladığım kadarıyla, bilmiyorum 1200 mü ne de harçlık verdim. Yani oldukça yakınlık duyuyordum ve beraber faaliyet yürütmek istiyordum. Daha sonra, diyelim bir genç tanıdıysam, ya da bir insan tanıdıysam herhangi bir bölgeye gitmek, ona hareketin görüşlerini anlatmak istiyordum. 1976 sonları mıydı, 1977 başları mıydı kesin hatırlamıyorum, ama o dönemde ben okulu bırakmak, artık tümüyle kendimi hareketin ideolojisi doğrultusunda faaliyet yürütmeye vermek istedim, ona adamak istedim. Böyle bir örgütlenme veya bir görevlendirme falan söz konusu değildi. Yalnız bu arkadaşlar henüz kendi görüşlerini kavramadığım için bana pek o sıralar güven duymuyor, bu tür görevler falan vermiyorlardı. Örneğin bir görüş falan konuşulacaksa ideolojik olarak kendileri konuşurlardı, ben de yanlarına oturup dinliyordum. Benim bu isteğim kabul edildi. Ben kendim dedim, işte gideceğim. Yani para falan istemiyordum, zaten yoktu da, o sıra çok ilginç yöntemlerle biz para buluyorduk. Örneğin ben aileme başvuruyor, diyordum ki, birtakım elbise alacağım diye dayatıyordum, veriyordu. 1000, 800, 900, 600 lira para; ben onu götürüyordum ya Haki'ye veriyordum, ya Cemil'e veriyordum ya kitap alıyordum. Ya da diyelim benim Ankara'da ya da İstanbul'da bir yerde tanıdığım bir arkadaşım var, Diyarbakırlıdır, duyuyorum işte ailesinden falan adresini araştırıyordum, yanına geliyordum; yahu işte sen nesin, ne düşünüyorsun, ona hareketin görüşlerini anlatarak taraftar bulmaya çalışıyorduk. Yani tek tek kişilerle bile uğraşıyorduk. Bir adamı ben bilmem Batman'da tanıyorsam, onun peşinden gidip mümkünse onu kazanmak, onun vasıtasıyla orada bir çevre edinmek çabası içerisine giriyordum. Batman o dönemde olduğu gibi şimdi de büyük bir işçi kentidir. Batman'da geniş bir kitle temeli oluşturabilmek, her siyasi organizasyonu özellikle, ben işçi sınıfını temsil etme iddiasındayım diyenlerin arzusudur, amacıdır. Bir ara benden önce Haki arkadaş Batman'a gelmiş; fakat Kürtçe bilmediği İçin ve Batman'daki burjuva milliyetçileri tarafından da bu Türk’tür burada ne arıyor, işte bu hem Türk’tür hem Kürtçülük yapıyor biçimindeki suçlama ile karşı karşıya kaldığı için Batman’ı terk etmek zorunda kalmıştı. Daha doğrusu Batman'ı terk etmeden önce bana Kürtçe bilen bir arkadaş falan yok mu yanıma gelsin biçiminde bir arzu belirtmişti. Ben bunu duydum, çırpındım illa Haki'nin yanına gideceğim, beni bırakın gideyim falan diye; fakat Haki kendisi Batman'ı terk etti. Ben Haki'ye söyledim işte beni gönder dedim, yalnız o da henüz yeni olduğum, tecrübesiz olduğum için hem ağır olabilecek bir görevin altına, bir sorumluluğun altına girip ezilmemden korkuyor, hem de şevkimi, heyecanımı kırmak istemiyordu, "sen bilirsin" dedi. Ben 1976 sonlarına doğruydu valizimi topladım, ailemden kopardığım parayı da alarak o zaman pek fazla sayılmazdı her halde 500 lira paraydı Güney illerine geldim. Duyuyordum Ceylanpınar'da ne olacak, İşte faşizm konusunda bir seminer verecek, ben arabaya atlıyor Ceylanpınar'a gidiyordum. Kahvede oturuyordum, birinin yanında yahut TOBDER'de oturuyordum. Bazı kişilerle bireysel ahbaplık, dostluk kurarak, mümkünse evinde yatmaya çalışıyordum. Ertesi gün seminere katılıyor, bildiğim görüşleri savunuyordum. Böyle turist gibi geziyordum.1977'ye doğru artık ben Batman'da kalmaya başladım. Sık sık Batman'a gidiyordum, bir hafta kalıyordum, 3 gün kalıyordum, 5 gün kalıyordum.

DURUŞMA HÂKİMİ:

Nerede kalıyordunuz kimde kalıyordunuz?

MAZLUM DOĞAN Ark:

Bazen dışarıda kaldığım da oldu. Yani yaz aylarına doğru. Nisan ayına doğru yatacak ev bulamıyordum, yemek de bulamıyordum. Ne yapıyordum; dışarıda yatıyordum. Ama diyelim ben TÖBDER'e gidip oturuyordum ya da LisDer var gidip oturuyordum, akşama doğru oluyor bir genç, bir delikanlı "ağabey bu gece bizim eve gidelim" diyorsa, hiç fırsatı kaçırmıyor, direkt onların evine gidiyordum. Ertesi gün davetsiz olarak gittiğimde oluyordu. Yani zar zor idare ederek kalmaya, propaganda yapmaya çalışıyordum. Diyelim ki, bir genç beraber oturuyoruz, beraber çay, sigara içiyoruz, ben ona hemen herhangi bir konu falan açarak hareketin görüşlerini götürmeye, onun tasvibini almaya çalışıyordum…

Kısacası aslında halkın misafirperverliği söz konusuydu, gençlerin, bu tür davetlerini falan hiç kaçırmıyorduk. Hatta bir kısmı diyelim elbiselerimiz kirli, bu evde kalıyoruz, sabahleyin bize temiz giyecek elbise, gömlek de veriyorlardı, gömleğimizi falan da değiştiriyorduk. Bu yalnız benim için değil, başka arkadaşlar için de söz konusu. Yani, biz belli oluşmuş bir fon veya bir merkezden veya bir şeyden gelen bir para ile ya da şuyla buyla geçinmiyorduk. Bir köye, bir kasabaya, şuraya, buraya bir yere oturuyorsak bu kimisi hemşehrilikten olabilir, uzaktan bir tanıdıktan olabilir, bir merhabadan olabilir, biriyle diyelim bir yerden bir yere otobüsle yolculuk ediyor, kendisini şahsen tanıyorsak veya konuşuyorsak, nereli olduğunu öğreniyorsak daha sonra peşini bırakmaz gider onu arar bulur, onun vasıtasıyla orada iş yapmaya, bazı kişileri tanımaya, hareketin ideolojisini, görüşlerini götürmeye çalışırdık. 1978'in sonlarına kadar bu böyle sürdü

Mücadelemizin öncü kadrolarından büyük devrimci Mazlum Doğan 1979 yılında talihsiz bir şekilde Urfa’da yakalandıktan kısa bir süre sonra Diyarbakır 1 No’lu adıyla bilinen cezaevine naklediliyor.

Yakalandığı günden itibaren yazma fırsatını buldukça mektuplar ve kısa notlar şeklinde yaşadıkları konusunda örgütü bilgilendirmek amacıyla yazan Mazlum Yoldaş, Urfa’dan Diyarbakır’a nakledilişini şu şekilde anlatıyor, "Saat 9  civarıydı, ayrı ayrı araçlara bindirildik. Urfa Tugayından ayrılarak Diyarbakır'a hareket ettik. Ellerim kelepçeli olduğu şekilde sırtüstü yatırılmıştım. Yol boyunca kafam sağa-sola çarpıp duruyordu. Arabadaki erler kendi aralarında konuşup duruyorlardı. Komandolara küfür yağdırdıkları bir arada onlarla belki diyalog kurabilirim diye söze karıştım. Bana sigara verdiler. Bu arada önceki gün Halfeti'nin bir köyüne yaptıkları baskından söz ediyorlardı. Komando subayının kendilerini mahvettiğini, buna rağmen kimseyi yakalayamadıklarını söylüyorlardı. 'Aradıkları kişiler öğrenciymiş, uzun zamandır aranıyormuş. Herif enayi değilmiş, yakalanırmıymış o'. Tariflerine göre köy, Apo'nun köyüydü, ama yakalanan yoktu. İçime neşe doldurdu."

“İradesine Sahip Bir Devrimci İçin İşkence Vız Gelir”

Diyarbakır getirilir getirilmez sorgulanmaya başlandığını yazan Mazlum Yoldaş bu konuda şunları söylüyor, "6 Ekim bekleyişle geçti. Ertesi gün akşama doğru saat 9.00 civarı gözlerimi bağlayarak, ikinci katta bir odaya götürdüler. Bir sandalyeye oturtuldum. Hissettiğim kadarıyla iki sandalye daha vardı ve karşımdaydı. Önüme bir masa koyarak ellerimi üstüne koymamı istediler. Dediklerini yaptım. Hayat hikayemi yeniden anlattırdılar. (Mazlum Doğan arkadaş ilk yakalandığında gerçek kimliği bilinmiyor, onun yerine kendisinde bir köylüye ait kimlik vardır, o kimliğe ilişkin bilgiler vermektedir.) Yazdıklarımı tekrarladım. Askerliğimi nerede yaptığımı sordular. Manisa Doğu kışla dedim. 'Yalanları bırak, bize doğrusunu anlat' dediler. Doğruyu anlattığımı söyleyince, ellerimi joplamaya başladılar. Doğrusu kendimi hazırlamıştım. Kafama, kollarıma, göğsüme, belime ve bacaklarıma inen joplar dayanılır gibi değildi. Ayrıca bir devrimcinin iradesine sahip olması halinde işkencenin vız geleceğine inanıyordum. Ayın 8'i de bekleyişle geçti. Sigarayla yakılan yerler olsun, jop yerleri olsun sızlayıp duruyorlardı. Ama moralim tamdı. Kendi kendime devrimci marşlar söyleyip, daracık hücremde volta atıyordum.”

'Her ihanetin bir mükafatı varmış, Şahin'e canı bağışlandı. İhanetin Bedeliyse Alçakça İhanet Etmesi Oldu'

İşkencelerin gece yarılarına kadar ve bazen de gece yarılarından sora başladığını, bununla devrimcilerin iradelerinin sınava çekildiğini not düşen Mazlum Yoldaş devamla şunları yazıyor,  “Saat 11.30 ile 12.00 civarındaydı, sert bir el koluma yapışarak küfürle sürüklemeye başladı. Kaldığım odaya çarpraz düşen bir diğer odadan başımı zorla eğerek beni içeri fırlattı. Ayaklarıyla boğazıma basarak, ellerimdeki kelepçeleri çözdü. Bir devrimcinin ve iradesinin sınava çekildiği asıl işkence faslının başladığını hissettim. İçimden 'bir devrimcinin iradesine işkenceyle hükmetmek olanaksızdır, Yaşasın PKK, Yaşasın Bağımsızlık, can kaygısına düşecek kadar alçalmamalıyım' gibi şeyler söylüyordum. Ayaklarımdan çoraplarımı soyarak, sırt üstü yere yatırdılar. Ayaklarımı yere 60 derecelik açı yapacak şekilde havaya kaldırarak, tavana asılı olan kelepçeleri ayak bileklerime geçirdiler. Kavgamız başladı! Her falaka faslından sonra ayağa kaldırılarak ıslak zemine döktükleri tuz üzerinde zıplatıyor, sağa-sola doğru koşturuyorladı. ... Sorular; falaka ve tuzlu su üzerinde konuşturulma dönemlerinde sürüyordu. İki kişi mütemadiyen farklı şekilde ve farklı muhtevada sorular soruyorlardı. Ben genel olarak bilmediğimi, tanımadığımı, kimseyi öldürmediğimi, silahımın olmadığını, doğru konuştuğumu söylüyor veya susuyordum. 56 falaka devresinden sonra zıplayamaz ve yürüyemez olmaya başlamıştım. Bundan sonra biri sırtıma biniyor veya hep beraber sağa-sola doğru fırlatıp duruyorlardı. Yere düşmeme fırsat vermiyorlardı. Bu sırada sorguya katılanların 7-8 kişi olduklarını, bir masa olduğunu, burada oturanların hiç soru sormadıklarını anladım. Falakada yediğim joplar elimi ve belimi yakan sigaralara göre daha fazla acı veriyorlardı, ama soğukkanlılığımı kaybetmeme, irademi kaybetmeme etki etmesi olanaksızdı. Çoğu kez dalıyor, sorularını bile duymuyordum. Bu arada Şahin'in durumu hep aklımda idi. Kendi kendime 'demek her ihanetin bir mükafatı varmış, Şahin'e canı bağışlandı. İhanetin bedeliyse alçakça ihanet etmesi oldu' diyordum Ayaklarımı sürekli yere vurarak kanın hareket etmesini sağlamaya çalışıyordum. Ağzıma doldurulan tuz, boğazımı ve dudaklarımı çatlatacak gibiydi. Su istiyordum, cevap vermiyorlardı. Tuvalete gitmek istediğimi söylüyordum, cevap yoktu. Düşman karşısında dik durmaya çalışmama rağmen sandalyede dik duramıyordum. Yeniden alınmamı bekleyip durdum. Bu arada hep 'beni konuşturacağınızı sanıyorsanız yanılırsınız. Ayrıca hakkımda bilgiye de sahip değilsiniz. Bu sizin laçka yapınızı ortaya koyuyor' diyordum. Soğukkanlı ve bilinçli hareket etmeye, hareketin prestijini her koşul altında korumaya çalışıyordum. Zaten 10 günden beri sistemli bir şekilde kendimi hazırlamıştım".

Yakalanmasının üzerinden bir yıl geçmiş olmasına rağmen cezaevinden kaçmayı kafasına koyan Mazlum Yoldaş çöp bidonları içersindeki kaçış denemesine ilişkin ise şunları yazıyor, "...kaçmayı kafama yerleştirdim. Bu iş için en basit yol, cezaevi çöp arabasıydı. Bidonla alınan çöpleri boşaltacak ve bidona yerleşerek dışarı çıkacaktım. Hazırlıklara giriştim. Bidonda uzun süre kıpırdamadan kalabilmek için spor yapmaya ve sabahleyin yokluğumun yoklamaya kadar kimse tarafından anlaşılmaması için de herkesten önce yataktan kalktığım halde yemek yememeye başladım. Ancak bidon kısa ve dardı. Bu nedenle çöplerin çok olduğunu, bir bidonun yeterli olmayacağını yaygınlaştırarak yeni bir bidonun gelmesini sağladım. 12 Aralık'ta bidona iyice yerleşerek beklemeye başladım. Fakat çok sıkı giyindiğim ve bidonda hava deliği açmadığım için 15-20 dakika sonra bidonda dayanmamaya başladım. Havasızlıktan baygınlık geçiriyor ve şiddetle terliyordum. Buna rağmen dişimi sıkarak 4 saat kadar (gece 4'den sabah 8'e kadar) kıpırdamadan durdum. Fakat dizlerim tamamen uyuşmuştu.

Sabah saat 8.00'de çöp bidonları alınınca arabaya yerleştim. Fakat yoldan çıkmak ve kaçmak olanaksızdı. Çünkü benim ayaklarım uyuştuğu gibi, bir de asker vardı. Bu nedenle Dicle nehrine kadar gittik. Araba ileri geri hareket etmeye başlayınca son durağa geldiğimi anladım. Az sonra motor istop etti ve bidonlar aşağıya atılmaya başlandı. Sıra benimkine gelince arabadan aşağı atılırsam başımın kırılabileceği düşüncesiyle bidondan kafamı çıkardım. Baktım etrafımda asker filan yoktu. Kollarıma dayanarak bidondan çıktım, ama üstü kapalı olan kasanın çıkışı askerlerce tutulmuştu. Dizlerim ve ayaklarım tamamen uyuştuğu için kıpırdayamıyordum. Askerler üzerime atlayınca yere düştüm. Araba derhal son süratle hareket etti. İçerdeki boğuşmada da askerleri alt ederek kendimi aşağıya atmayı başaramadım. Yakalanarak tekrar cezaevine konuldum."

“Hedef Savunma Yapmamızı ve Kamuoyunun Oluşmasını Engellemektir”

Kaçış planının gerçekleşmemesi ile Şahin Dönmez’in ihanetinden sonra gerçek kimliği tesbit edilen Mazlum Yoldaş bu kez savcılık tarafından kendilerine yönelik hazırlanan iddianameye karşılık siyasi savunma hazırlıklarına başlar. Her koşul ve şart altında partinin prestijini düşünen Mazlum Yoldaş savunma hazırlama konusunda partiye gönderdiği bir bilgilendirme notunda şunları yazıyor, "İddianameler elimize geçince, iddianameye cevap hazırlayacağız. Eğer fırsat bulursak (yani yazabilirsek) size de iletmeye çalışırız. Asıl savunma metnimizin ise ne olduğunu bilmiyoruz. Eğer elde kalmış ise tamamlarız. Daha doğrusu ne pahasına olursa olsun tamamlaya ve size ulaşmaya çalışırız. Fakat yukarıda belirttiğim gibi, çalışma koşullarımız yok. Ne olacağımız, çalışmaya fırsat bulup bulamayacağımız belli değil. Sömürgeciler bizim siyasi tavır koymamızı, savunma yapmamızı önlemek için ne lazımsa yapıyorlar. Sabah akşam, gece gündüz göz altındayız. Gece saat 11:00'den sonra ayakta görülen adam koğuştan alınıp götürülüyor. Bir ton dayak ve işkenceden sonra hücreye atılıyor. Koğuşlar didik didik aranıyor. Öyle ki, mektuplardaki pullar bile tek tek kaldırılıyor. Yani yazmak ve saklamak imkansız gibi bir şey. İdare ve gardiyanlar her türlü yazı ve yazılı şeye düşmanlar. Hedef savunma yapmamızın ve kamuoyunun oluşmasını engellemek ve bu arada çok ağır cezalar yağdırıp infaz etmektir. Partiye, bu konuda kamuoyunu oluşturmak ve davalarımıza dikkati çekmek için çok görev düşüyor. Biz elimizden geleni ardımıza koymadık ve asla koymayacağız. Birbirimizle (içte) ilişki kurduğumuz müddetçe kitlemizin parçalanmasına, düşmana boyun eğmesine, teslimiyete izin vermedik. Geceli gündüzlü savunma için hazırlık yaptık. Bundan sonra da Partinin çıkarlarını ve prestijini yüksekte tutmak için ne lazımsa yapacağız. Bundan kuşkunuz olmasın. Fakat bu notumuzun son olacağından, artık sizinle ve cezaevindeki diğer arkadaşlarla ilişki kuramamaktan korkuyoruz. O zaman Partiye propaganda materyali olarak kullanabileceği bir savunma metni vermesek bile, düşman karşısında Partiyi, ideoloji ve politikasını sözlü olarak savunmaya çalışırız. Suçumuz, savunma metnini 12 Eylül öncesi hazır hale getirip, bir nüshasını size ulaştırmış olmamamızdır. Fakat o zaman içte (cezaevinde) arkadaşların eğitimi ile uğraşıyor ve savunma hazırlığını yalnızca geceleri ve çok gizli olarak yapıyorduk. Bu nedenle tamamlayamadık."

12 Eylül askeri darbesi ve sonrasındaki rejimin parti üzerindeki hedef ve amaçlarına ilişkin de kısa notlar düşen Mazlum Yoldaş şunları yazıyor, “Azgın, gerici ve saldırgan Türk cuntası, Partimize ve Türkiye'deki devrimci güçlere karşı saldırısını sürdürmeye devam edecek. İnsan haklarını hayasızca çiğnemeye ve halkımızı azgınca sömürmeye hız verecek. Çünkü, Türk burjuvazisinin bunalımdan çıkış için baskı ve zulmü yoğunlaştırmaktan başka çaresi yoktur. Partimiz, cuntaya karşı hazırlığını, iç ve dış ittifaklarını bu durumu dikkate alarak geliştirmelidir. Bilinmelidir ki, barış döneminde legalizmin batağından gelişen sağ oportünist politikalar iflas etmişlerdir. Bir daha eski güçlerini toparlamaları olanaksızdır. Parçalanacak ve güçsüz düşecekler. Bu nedenle DDKD, Özgürlük Yolu gibi teslimiyetçi siyasetlerin şeflerinden çok tabanları, taraftarları mücadeleye çekilmelidir.

Şu anda sol maceracı anlayış da tehlikelidir. Partimizi yıpratır, gücümüzü dağıtır. Hazırlık ve toparlanma taktiği doğrudur. Acelecilik ve gözü dönmüş atılganlıktan çekinmek gerekir. Bizce örgütlenme, propaganda ve askeri hazırlık bir-iki yıl sürmelidir."

Önderlik: “Mazlum Doğan: En kötü ölüm ile yaşam arasında bulunması gereken bir köprüdür”

Dışarıda, içerde ve Amed Zindan karanlığında öncü rolünü her koşul ve şart altında oynayan, Parti prestiji ile ideoloji ve siyasetini her şeyin üstünde tutan Mazlum Yoldaş teslimiyetlerin başladığı bir dönemde Amed zindanında Demirci Kawa’dan devir aldığı örsü, bedeninde üç kibrit çöpüyle yaktığı Newroz ateşiyle çağdaşlaştırarak bizlere armağan etti. ‘Teslimiyet ihanete, direniş zafere götürür’ şiarıyla Amed Zindan karanlığında baş gösteren teslimiyetleri eylemiyle direnişe dönüştüren büyük önder Mazlum Doğan yoldaş’ın direnişini Rêber Apo şu şekilde değerlendiriyor, “ Mazlum'un değerlendirilmesinde esas olan nokta şuydu: O zaman 12 Eylül faşizminin yaydığı dehşet ve korku söz konusuydu. Ya teslim olma, ya da direnmenin büyük sınavı ile karşı karşıyaydı. Parti hareketinin, ulusal var olmanın, insani olarak var olmanın en çetin bir imtihanı yaşanıyordu. Burada içine girilecek ufak bir tereddüt, sadece bir kişinin dönekliğine değil, bir partinin, bir halkın ve de insanlığın tümüyle faşizmin karanlığına teslim olmasına yol açabilirdi. Dolayısıyla yapılması gereken, artık kesin ve tek çare olarak yaşamı bu temelde sağlamaktı. Tek bilinç, insani ideoloji, asla teslimiyete hiç yer vermeyen ideoloji partiydi. Artık bundan başka bir yolla kurtarılamayacaktı. İşte tamı tamına bu temelde kendini feda etmeyi bilmenin şahadetidir. Nereden bakılırsa bakılsın yerinde bir şahadettir. Ve biz buna şöyle bir değerlendirme ile karşılık verdik: En kötü ölüm ile yaşam arasında bulunması gereken bir köprüdür bu şahadet. Vahşetin, ölümün korkusundan kurtuluşa atılması gereken en temel köprü. Bu köprüden geçenler korkuyu yenmiştir. Bu köprüden geçenler teslimiyeti yenmiştir. Bu köprüden geçenler yeniden var olmanın, dirilmenin imkanını yakalamıştır. Ve zaten Newroz gibi bir günün seçilmesinin, böyle bir dirilişle alakası vardır. Bu anlamda Newroz için de gerekli olan bu temelde yapılmıştır.

Bu şahadetleri her zaman zorbaların ve zalimlerin terörüne ve bundan kaynaklanan korkuya yenik düşmemek ve daha cesaretli bazı adımlarla üzerlerine yürüyebilmek biçiminde ele aldık ve böyle değerlendirdik; anıya böyle karşılık vermek istedik. Sonuçta bildiğiniz gibi, kesintisiz ve bitmez büyük direnişler gerçekleştirdik. Bizim bu şahadetlere karşılık verme tarzımız, Mazlum ve Kemallerin önceden kararlaştırdıkları gibi, mücadeleyi kesintisiz kılmaktır. Bu kararın başarısı diğer bazı kararlardan geçer. Süreci kesinleştirmek, imha, teslimiyet ve her türlü düşmeye karşı can siperane direnebilmektir. Bu direnme ve şahadetle kurtarılan ve kesinleştirilen, parti hareketinin, bu insani hareketin ve bu halkın yaşamasıdır, işte adına zafer denilecek bir gelişme varsa böyle ifadesini bulur. Ve bunun da gerekleri, böyle önderlere yaraşır bir biçimde yerine getirilmiştir. Biliniyor, Mazlum'dan sonra zindan direnme yolundadır ve zindan dışı da buna layık olmanın, ülkeye yeniden dönüşün kararlılığı yolundadır. Parti adına bu şehitlerin anısına layık olmanın gerekleri, daha 1982 sonlarında ülkeye yaygınca yönelme, ülkeye dönüşün ideolojik-politik ve pratik tedbirlerini almadır. Böylece "anıya layık olma sağlanmıştır" diyoruz.

Mazlum yoldaş, Kürdistan halkının çağa açılması, ulusal bağımsızlık ve özgürlüğü için partimizin yürüttüğü direnişin başında yer alması ve dost-düşman herkes tarafından bilinen bu uğurdaki ödünsüz savaşımıyla tarihi kişiliğini kanıtlamıştır.

Halkın bağrından çıkmış, halkın engin değerlerini sağlam ve aydınlanmış komünist kişilikle birleştiren bu yoldaşımızın kişisel özellikleri, kısa fakat zengin yaşam ve mücadeleyle anılan, Kürdistan ulusal kurtuluş savaşçıları ve tüm devrimcilere yol gösterebilecek güçtedir.

Mazlum yoldaşın çok kısa süren pratik yaşamı, her an, her adımda gözlerimizin önünde şekillenmektedir. Eşine ender rastlanan, Kürdistan'da ise çok ihtiyaç duyulan, bir komünistin en belirgin özelliği olan araştırmacı ve incelemeci yanı, kendisini her an önümüze koymakta ve kendi gerçekliğini dayatmaktadır.

Mazlum yoldaş, yoldaşlarına karşı saygı, sevgi dolu olan, onlara karşı hiçbir zaman yersiz bir davranışta bulunmayan, onlara yapabileceği her türlü yardımı yapmaktan asla çekinmeyen, yalnız önderleri değil, aynı zamanda yardımcıları olduğu hissini veren ve bunu da tüm zorluklara göğüs gererek başarabilen bir kişiydi. İster sömürgeciliği meşrulaştırmak sevdasında olan kendini tanımaz küçük-burjuva eğilimlere, isterse sosyal-şovenizmin akıl almaz tutumlarına karşı olsun, sınıf çizgisinin amansız savunucusu olarak işçi sınıfının ideolojik, politik çizgi bağımsızlığı ve milli kurtuluş harekelinin devrimci çizgisine bağlı kalmada eşsiz davranabilen Mazlum yoldaş, tüm bunları zayıflığın, yozluğun, güçsüzlüğün hüküm sürdüğü bir alanda gerçekleştirebilmiş, son üç yılını zindanlarda bu temelde sembolleştirebilmiş ve en çok layık olduğu bir biçimde, Kürdistan tarihinin onu adeta doğal olarak içine itebileceği bir tarzda direnmesini doruğa ulaştırarak bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinin büyük kahramanları ve şehitleri safına kendisini kabul ettirebilmiş, bunu da emeği, bilinci, cesareti ve direnmesiyle başarmıştır. Böyle bir günde ve böyle bir direnmeyle efsaneleşmek herkesten çok O'nun hakkıdır. O açıdan bu olay bize söylenecek fazla bir söz bırakmamıştır. Tarih adeta kendi kendisini ifa eder bir duruma gelmiştir. Direnme tarihi, bağımsızlık ve özgürlük tarihi modern bir içerikle Kawa'yı yeniden canlandırmış, mücadelenin başına dikmiş ve bunu bir anlamda gerçekleştirmiş sayılmak zorundadır. Bağımsızlık ve özgürlük tarihi, modern  temellerde yeniden dirilmiş ve 21 Mart Newroz, gerçek anlamıyla yeniden doğmuş sayılmalıdır. O'nun kişiliğinde Kawa, çağımıza özgü bir biçimde mücadelesinin başında yer tutmuş gibidir.

Newrozlar bundan sonra iki adla anılacaktır. Birincisi Demirci Kawa'yla anılan, halkımızın doğuşunu, bağımsızlık ve özgürlük doğrultusundaki ilerlemesini, bunu engellemek isteyenlere karşı soylu direnmesinin efsaneleşmesini ifade eden Newroz; ikincisi. Mazlum yoldaşımızın mücadeleye kendisini katık ettiği Newroz.

Newroz, artık yüzyıllardan beri sürüp gelen baskı ve tahakküme karşı, Mazlum yoldaşın anısıyla cevap verilen yıldönümlerinin kutlanmasına da tanık olacaktır.”    

Kaynak: Parastina Gel

JI BONA BÎRANÎNA RÊHEVAL RIZGAR DERXUST

Dema min xwest ez ji bo te hest û ramanên xwe bînim ziman, ev di jiyana min de karekî herî girîng û zehmet bû. Ji ber ku carna dema mirov dixwaze kesekî bide nasîn an bide îfadekirin, hevok û bêje têrê nakin. An jî dema mirov behsa rêhevalekî dike û dixwaze wî hevalî bide nasîn, mirov nikare vî karî pêk bîne. Ji bo ku ez ê nikaribim te îfade bikim û te bidim nasîn, ez di serî de ji te lêborîna xwe dixwazim.

Rêheval Rizgar, ji ber ku tu û bi hezaran rêhevalên te yên ku di vê doza pîroz de bi jiyana xwe ya bi rûmet nemir bûne û ji nifşên pêşerojê re bûne mînak…

Eyyy egîdê serê çiyayên Kurdistanê, te ji bo vê xaka pîroz û welatê pîroz xwe feda kir. Te jî wekî rêhevalên xwe dîrokek bi xwîna xwe da avakirin û nivîsandin. Tu di dilê me de bûyî efsaneyek û tu yê tu caran neyê jibîrkirin. Tu yê her tim di mejiyê me de cihê xwe bigirî û her tim em ê te bi bîr bînin û soz bidin. Di jiyana mirov de, hinek dem û hinek bîranîn hene, ew her tim bandora xwe li ser jiyana ku tu bixwazî bijî xwe dide nîşandan. Dema min ji te re digot “wa ye behsa aştiyê tê kirin û wê şer xilas bibe”. Lê te digot “Ji bo ku ev gel jiyaneke azad bijî, çi pêwîst e em ê wî tiştî pêk bînin. Lê aştî bê vî welatî jî (bakurê Kurdistanê) em dest ji şer bernadin. Ji ber ku di rêzê de Îran û Sûriye hene, ji ber vê yekê jiyana me di nav şer de wê berdewam bike”.

Dema behsa aştiyê tê kirin ev gotinên te tên bîra min, ez te û tevahî rêhevalên te difikirim. Difikirim û we bi bîr tînim.

Rêheval Rizgar, dibêjin baran bereket e, şînayî ye, zindîbûn e. Rast e, ev tişt in û tiştên herî zêde yên din in jî. Lê dema baran dibare, her tim tu têyî bîra min. Tu têyî bîra min û di nava pelên darên mazî de dimeşî û bi rûyê ken tu li min dinêrî. Ez di kenê te de hêviyên zarokên vî welatî dibînim, tev bicoş in û li dû te û rêhevalên te ne. Ez di kenê te de êşa dayîkên ku bi derd û kul em mezin kirine, kezaba xwe dane vî welatî û em tevlî refên meşa azadiyê kirine… ji ber vê yekê ez her tim dixwazim baran bibare, baran bibare û çiyayên Kurdistanê şîn bibin, gul û gulçîn bişkivin û pelên daran vekin. Pelê daran vekin ku moralê rêhevalên te bê cih. Pelê daran vekin ku rêhevalên te biparêzin. Rêhevalên te jî vî welatî biparêzin.

Her roj dema roj ber bi ava ve diçe, tu zêdetir têyî bîra min, ez nizanim çima? Çima dema roj ber bi ava ve diçe tu têyî bîra min û ez pê xemgîn dibim, kenê min dibe girîn, dilê min diêşe, ez pê diêşim, diêşim… dema dilê min diêşe ez dixwazim te biqîrim. Biqîrim û bêjim “Rêheval Rizgar li min-me bibore” lê piştî vê gotinê ez hêrsa xwe dibim û ji xwe dixeyidim û dibêjim mafê min-me tune ku em ji te lêborîna xwe bixwazin. Ji ber ku me tu neparastî û em ji te re nebûn rêheval. Di rêhevaltiyê de ked hebû, alîkarî hebû, hezkirin hebû, hurmet hebû, bawerî hebû, girêdayîn hebû, parvekirin hebû, lê me ji bo te tu tiştek nekir. Dema me seh kir ku egîdê serê çiyayên Kurdistanê, yê ku di 14 saliya xwe de tevlî refên gerîlayên azadiyê bûye, 13 salan bi milekî xwe şer kiriye, 18 sal û 2 meh bi tevahî, di her şert û mercî de li ber xwe daye, birîndar ketiye û pêdiviya wî bi me heye… Dema min ev seh kir, gotina te ya ku te ji min re gotibû; “Ez di şer de şehîd nakevim” dihate bîra min. Lê min nizanibû ku wê dijminê har û xwînxwar, bi guleya topa hewanê te birîndar bike û piştre şehîd bibî. Ma eger ne topa hewanê bûya, mimkûn bû ku dijminê xwînxwar bikariba egîdê serê çiyayên Kurdistanê şehîd bikira. Na, ne mimkûn bû. Dema min ji te re digot: “Tu çima milê xwe tedawî nakî” te ji min re digot; “Heval van deran zêde nas nakin, ji ber vê yekê ez bi her awayî, heta van çiyayên Kurdistanê bi rêhevalên xwe nedim naskirin, ez ê li van çiyan bim û ez bi milekî bim jî ez ê vî gelê birûmet bi her awayî biparêzim û layîqî vî gelî û Serokatiyê bibim.”

Rêheval Rizgar, ez bawer im tu bi her awayî heta dilopa xwîna xwe ya dawî bi gelê xwe re bûyî, layiqê gelê xwe û Serokatiya xwe bûyî. Soza ku te dabû vî gelî, Serokatî, Mazlûm, Bêrîtan, Serxwebûn û tevahî şehîdên Kurdistanê te anî cih. Te karê ku ketibû ser milê te, te zêdetir anî cih. Lê ya ku ji me re maye, em ê layiqê te û yê ku tu niha li cem wan di nav baxçeyên ku gul û gulçîn tê de ne, me guhdar dikî, em ê layiqî we bin.

Rêheval Rizgar, bi rastî naxwazim ji şehîdbûna te bawer bikim. Ji ber ku min nexwest ji şehîdbûna te bawer bikim, min nexwest laşê te jî bibînim. Dema min laşê te bidîta, minê bawer bikira ku wa ye tu ji nava me çûyî û dibe ku di pêşerojê de min ê te zû ji bîr bikira. Ez tevahî bi samîmiyeta xwe dibêjim, dema ez herim ciyê ku dawî me li wê derê sohbet kiriye, wê çavên min li te bigerin û ez ê bi hêviya ku te bibînim ez ê biqîriiim biqîrim…

Dema ez te biqîrim, ez bawer im wê dengê qîrîna min bê te. Dema dengê qîrîna min hate te, bila dilê te rehet be, dilê te rehet be û bikeve xewa şîrîn. Di xewa xwe de bibîne ku Serokatî derketiye ser bircên Amedê û mizgîniya azadiya gelê kurd dide.

Dema mizgîniya azadiyê dide, yên ku vê azadiyê bi xwîna xwe ava kirine û afirandine, navên wan nemiran yek bi yek bi nav dike. Navê te jî bi kar tîne û dibêje Rizgarê Dêrxustî serleşkerekî me bû û ew ê her tim di dilê me de be, û dibêje bila çavên we li paş nemînin, em ê xeyalên we pêk bînin, ji bo vî em soz didin. Zarokan dora bircên Amedê girtiye… û diqîriiin, diqîrin. Diqîrin û xemgîn dibin, dilê wan diêşe… dilê wan diêşe û Rizgaran, Serxwebûnan, Mazlûman û rêhevalên wan ên nemir bi bîr tînin. Bi bîr tînin û soz didin wan…

Rêheval Rizgar, eger îro em hene, bi saya nirxên ku şehîdên me dane afirandinê ye, bi saya we ye. Îro têkoşîna me bi wan nirxên cewherî li ser piyan e. Ne mimkûn e ku em we ji bîr bikin. Her şehadetek di dilê me de veguheriye birîneke bixwîn. Te di dilê me de birîneke bixwîn vekiriye û bi xwe re parçeyeke me jî biriye, em ê çawa we ji bîr bikin…

Rojhat Amed

JI BONA BÎRANÎNA RÊHEVAL ALÎ ÇÎÇEK

Dema Alî Çîçek dikeve girtîgehê hêj nû ketibû 18 saliya xwe. Ciwanekî kurd ku bi hest û giyana Kemal Pîr mezin bûbû.

Hezkirina, girêdayîn û xeta di Kemal Pîr de, xwe di wî de dida der. Wî jî weke Kemal Pîr her kêliya jiyana xwe dida têkoşîna gelê xwe.

Alî Çîçek ciwanekî ku dilê wî weke çiya bû. Jixwe wêrekiya wî nedihat nîqaşkirin. Ne ji wan ciwanên ku di temenê xwe yê ciwan de kal/pîr bûye bû. Ango ne ciwanekî ku di temenê xwe yê ciwaniyê de bûbû ziman û nûnerê pergalê.

Piştî Alî Çîçek Apogerî nas kir şûndetir, êdî ji bo wî ciwanî paqijî û pakî bû. Ew xwedî rêgezan bû, mirovê doza ku tu hêz nasekine bû. Di vê wateyê de semboleke ku divê ciwan wî di roja îro de jî mînak bigirin. Ji bo ciwanên Kurdistan û Tirkiyeyê îro pêwîstî bi ciwanên weke Alî Çîçek û Necmî yê ku xwe li girtîgeha Amedê de di nava çaran de şewitandiye, heye. Sembolên ku ciwanên kurd jê mînak bigirin, ev in.

Alî Çîçek jî weke yek ji ciwanên ku ji rêka rast a PKK ku ji mirovahî û ji ciwanan re dide nîşan bandor bûye û di temenekê biçûk de tevli bûbû. Kesek nikare paya Kemal Pîr a PKK kiriye tevgera ciwanan û di tevlibûnên ciwanan de, ji bîr bike. Ev gel û ciwan gelek tişt deyndarê Kemal Pîr e.

Alî Çîçek hevalekî me yê herî ciwan yê di têkoşîna Rihayê de ku li dijî faşîzmê hatibû kirin de, di pêş de cih girtibû. Beriya sala 1980’an dema girtin tên destpêkirin û firehkirin hevalê Alî Çîçek jî tê girtin. Dema Alî Çîçek tê girtin, tevî ji polîsan îşkenceya herî giran dîtiye jî, yek çalakî jî qebûl nekiriye. Dijmin nikariye yek ji çalakiyên li Rihayê hatine kirin û yên li derveyî Rihayê hatine kirin ji Alî Çîçek re bide qebûlkirin. Di vê wateyê de bêyî ku yek çalakiyan qebûl bike, li hemberî dijmin di ber xwe daye û bi vî rengî hate girtîgehê.

Di girtîgehê de jî weke hevalekî birûmet, têkoşîner nirx didît û ji aliyê hevalan ve dihat hezkirin. Helwesta ku li polîsî daye nîşan, sekneke mînak bû. Ev sekn û helwesta bi mînak ji aliyê girtiyên me ve û bi helwestên me ve dihatin xelatkirin. Dema zext li girtîgehê jî zêde bûn wî her tim li pêşiya berxwedanê cih girt, tu car ji berxwedanê dûr nema, di tevahî berxwedanan de helwesta bi mîlîtanî nîşan da. Bû çavkaniya moral û hêza berxwedêrên li girtîgehê. Em dikarin bi awayekî hêsan di şexsê Alî Çîçek de bibînin ku ka tevgera Apoger ciwanek çawa mezin kiriye, çawa bandor li ciwanan kiriye, kîjan nirx daye ciwanan. Di vê hêlê de Alî Çîçek hevalekî me yê di xwe de nirxên Apoger şênber kiriye bû. Wekî li polîs tiştek qebûl nekir, li dadgehê jî tiştek qebûl nekir. Kengî dest bi rojiya mirinê kir, bi awayekî meydan bixwîne gelek çalakiyên di îdianamê de cih girt, girte ser xwe.

Helwesta Alî Çîçek a li polîs bi rastî Hayrî û Kemal pîr di serî de, bi awayekî kûr tevahî heval bandor kiribû. Ku di dema rojiya mirinê de nîqaş û guftûgoyên herî germ di navbera Kemal û Alî de derbas dibûn. Dîtina girêdana hevalekî ciwan a ji hevalekî ji xwe mezintir re, rewşeke pir xweş bû. Tevahî tiştên xwe deyndarê Kemal Pîr bû. Ji ber Kemal Pîr hiştibû ku ew tevahiya nirxand di şexsiyeta xwe de bide rûniştandin, wî fêrî her tiştî kiribû. Jiyana xwe ya azad deyndarê Kemal bû. Bi vî rengî nêzî Kemal dibû. Kemal jî bi helwestên xwe ve dabû nîşan ku divê mirov çawa nêzî ciwanekî kurd ê ku hezkirin, êş û hêviyên gelê xwe daye ser milên xwe yên ciwan, bi heysiyeta rakirina vî barî ve dijî bibe. Kemal Pîr di şexsê Alî Çîçek de, pêşeroja gelê kurd dîtibû. Ger ciwantiya gelekî ku weke Alî Çîçek ji gelê xwe hez bike, welatê xwe hez bike û bi nirxên wî ve girêdayî be, wê demê pişta wî gelî nagihe erdê. Bi vî alî ve pir ji Alî hez kiribû. Sekna Alî Çîçek a nûnertiya nirxên azad ên tevgera Apoger, ji bo Kemal Pîr her tim bûye xaleke serbilindiyê.

Tenê hevalê Kemal û Hayrî karîbûn hêrs û reaksiyona wî bidin sekinandin. Mîlîtaniya wî ya berê bikeve girtîgehê, sekna wî ya li girtîgehê, coşa wî ya di rojiya mirinê de dabû nîşan ku Alî xwedî şexsiyeteke çawa ye. Bi taybet dema rojiya mirinê ber bi dawiyê ve diçû gotin û wasiyeta hevalê Hayrî ji bo me, ya bi rengê "Alî Çîçek stêrka me ya sor e, bila nirx jê re bê dayîn û bila bê parastin", baş vedibêje ku ka Alî xwedî şexsiyeteke çawa ye. Hayrî beriya şehîd bikeve hîs kiriye ku divê bêje ger Alî Çîçek bijî, divê çawa nirx jê re bê dayîn.

Ciwanekî kurd ancax dikare xwe wisa bi rêxistina xwe bide hezkirin, tenê dikare wisa bandora xwe li ser hevalên xwe bide çêkirin. Alî Çîçek şoreşgerekî ku tevlibûna xwe bêhesab dikir bû. Ji derveyî azadiya gelê xwe tu lêgerîn û hestên wî yên jiyanê nebûn. Êş, hêrs û hezkirina gelê xwe di dilê xwe de dijiya. Ji bo wî rûmeta herî mezin ew bû ku hinek avê li êşa gelê xwe bike, ji bo Alî ji derveyî bicihanîna erkên xwe tu jiyaneke din a mezin nebû. Dema em Alî Çîçek bi bîr tînin, ger em wisa bi bîr bînin hingê em ê rast bi bîr bînin. Egîd bû, lê sedemên vê egîdiyê çi bûn? Ev egîdî bi kîjan jiyan û felsefeya têkoşînê ve didanî holê? Fêmkirin û pratîzkirina van girîng e.

Mustafa KARASU

JI BONA BÎRANÎNA RÊHEVAL ZÎLAN (ZEYNEP KINACI)

Di pey salvegera sêzdemîn a şehadeta heval Zîlan (Zeynep Kinaci) min nekarî ku nenivîsim. Berî niha sêzdeh sal berê di wek van rojan de ew çalakiya xwe ya girîng pêk anî û ev hîn wekî duh di mejiyan de zindî ye. Ji wê rojê pê ve gelek tişt li Kurdistanê guherîn. Di pey wê de bi hezaran keç û xort tevlî doza me ya azadiyê bûn. Navê gelek havalan bûn Zîlan. Di Kurdistanê de gelek zarokên ku çêbûn navê zîlan li wan kirin. Navê Zîlan, berî niha di mêjiyê gelan de wek komkujiya Zîlan pir cih girtibû û hatibû naskirin. Vê carê navê zîlan ne bi komkujiya ji gelê me re rewa hatibû dîtin, wek dengê jiyana azad bi hêz gihaştibû wateyekê. Ji çalakiya rêheval Zîlan a ku herî pê bandor bû yek jî ez bûm. Di biryara min a tevlîbûna gerîla de çalakiya heval Zîlan diyarker e. Piştî çalakiya heval Zîlan bê nepixandin şev û roj, di kolanan de, li mal de, di dibistanê de kêliyek jî ji bîra min derneket. Her gava ku ez li wê difikirîm li hember girêdana wê bi egîdan re bi wêrekî, bi doza wê re ez diricifîm. Di tevaî salekê de ez bi heval Zîlan re rabûm û rûniştim. Serê min bi hezar yek pirsê dagirtîbû. Min dixwest ez rihê wê û nêrîna wê ya jiyanê fêm bikim. Der barê wê de çi hatibû nivîsîn û xêzkirin ez lê geriyam. Yên ku min dîtin bi baldariyeke mezin min xwend. Dema ku min nameyên wê xwend min wek wê jiyan bi wate û sade şîrove kiribû. Mirovek ku diçe ber bi çalakiyê di gotinên dawî de wateyên kûr hene ev rewşek ku tê fêmkirin e. Ji ber ku di nav van gotinan de nakokiyên ku hatine dawerandin tê de veşartî û bi dewlemendiya wate ve dagirtî bilindbûn. Yên ku bi mirinê di nav têkoşîna azadiyê de ne û têkoşeriya vê dikin di gotin û çalakiyên wan ên dawî de gotinên ku tên serziman û rastiyên hene bê emsal in. Rê nîşandêr in. Bi bawerî û manewiyet dagirtî ne.

Belê di wê rojê de pir tişt hatin guhartin di kurdistanê de. Jinek gelek ciwan çar rojan razek gelek mezin bi xwe re digre. Ev jin di wî welatê ku ti gotin welatê çîrokan, ber bi wê welatê baldar de li ser kirinên xwe difikire û dikene. Henaseyek kûr dikêşe. Dengê wê Mûnzûra dûr gohdar dike. Di hêşînahiya esmanan de çavên xwe dide vehesandin. Weke ku hemû hêşînaya esmanan dikêşe nava çavên xwe. Piştre çavên wê bi çavên zarokek ber rê sekiniye dialiqe û dibêje qey zarok ew ferq kiriye lê dinêre û her dinêre. Weke ku efsûn bûye. Ne ji cihê xwe diqeliqe ne jî devê xwe yê vekirî meye digre. Di nav wê gengeşiyê de tenê ew zarok tiştên veşartî hîs dike û wisa maye lê dinêre. Ferq nake ku kes lê dikeve tenê temaşe dike. Bila zarok we lê binêre lê ew li çiyayê Mûnzûrê careke din bi şanaz dinêre. (Dersîm di nav çiyan de ye gula wê heye di nav çiyan de / Ev war wêran bûn e.) Ev stran hêdîka di nav dev û lêvên wê de derdiketin. Ma ev ne strana komkujiya Dersîmê ye digot? Piştre rêhevalên wê yek bi yek li ber çavên wê re derbas dibûn. Dema ku ji wan qûtbibû di dilê wê de êş û janek zirav û tenik hebû. Dema ku di şiverêyên bi toz re derbas dibûn çawa sekinîbûn û li pişt xwe nêrîbûn. Encax sal û nîvek li van çiyayan mabû. Lê belê rihê van çiyayan, xweşikbûna wan û bilindiya wan pir jiyankiribû. Ji wan daristanên şîn pir hez dikir, kaniyên sar û şiverêyan gelek di dilê xwe û mêjiyê xwe de kolabû. Ji bo wê ya giring dem bi awayek kûr û bi wate jiyankirin bû. Çi dixwest û çi nedixwest bike baş dizanî. Li ser jiyanê gelek fikirî bû. Wateyên mezin jê re danîbû. Ji berê de tercîha xwe kiribû. Rihek wê yê asê hebû. Çi astengî nasnedikir. Bi qasî yên ku bawer kiriye derbasî piratîkê bike serhildêr bû. Jinek çavwêrek bû.

Li seata xwe nêrî êdî çend deqe mabûn. Rojê tîrêjê xwe yê dirêj dikêşandin. Wek xeyalekî her tim difikirî. Fikara wê ya herî mezin Rêber Apo dîtin bû. Li ser wê bê nasîbiyê difikirî. Dilê wê di hundirê wê de cih nedibû. Demekê weke ku ji devê Rêber Apo navê Zîlan dibihîse. Dikene. Êdî çavên wê vekirî naçe. Bi çavên xwe yên biriqandî li der û dora xwe dinêre. Li dara, li giya dinêre. Nêrîna şînkahiya parkê jî îhmal nake.

Kî bû ev jin? Bi qasî periyekê xweşi? Porê wê reş û dirêj, rûyê wê ji tavê şewitî, çavê wê reş û mezin… ew keçek çiya bû, jinek gerîla bû. Ji çiyayê asê yê Dersîmê berî niha çar rojan hatibû bajar. Niha li gundê Mamikê ku demekê yanî berî komkujiya Dersîmê ev navê wê bû li vî gundî dimeşe. Niha li van deran kêm maye ku ev navê Mamikê were jibîrkirin. Tenê kal û pîrên vî welatî vî navî dizanin. Ew dizanin ew gund gundê Mamikê ye. Carnan jî di stranên bi dil êş de tê gotin. Di vî gundî de piştî komkujiyê bi navê bajar di destpêkê de qişle û dibistan tê de dan damezrandin. Piştre bi navê dewletê hindek memûr tên bicihkirin. Lê belê gundê Mamikê bi dizî cardin li hember dewletê berxwedana xwe didomîne. Piştî vê komkujiyê bi awayek bê şermî navê Kalan li vî gundî tê kirin. Ji ber ku hindek ji wê komkujiyê filitî bûn. Ma navek we dibe divê ji mirovan were pirsîn? Çiqas navek ecêbe gotina wê jî ecêbe? Tê çi watê Kalan? Lewra ên berê niha hebûn çibûn? Lê belê ji aliyek din ve ji bo wehşiyeta wê komkujiyê diyarkirinê navek din nayê xuyakirin. Kî dizane! Di be ku di heman demê de ev navê ku vê rewşê baş bide diyarkirênê ye Kalan… ango ên ku ji ber komkujiyê mane. Ji ber wehşiyetê mane. Bê dê û bav man e. Bê mal û welat mane. Çiqas êşek mezin e.

Êdî ev gundê Mamikî ku dihate jibîrkirin de li cihê wê bajar hatibû damezirandin. Gelê wê yê berxwedêner û asî ji her çar alî de hatibû koçberkirin. Di vî bajarî ku aliyê dewletê de en dawî hatî fetihkirin, bajarkirin de (mekana dewlet û civaka çînî) di orta wê de çalakiya fedayîtî pêk tê.

Erd û esman hejiya, gotin çibû? Berî ku roj tîrêjê xwe bikşêne… jinekê dibêje hûn nikarin jiyana me ya azad asteng bikin û xwe perçe perçe dike. Gelo ev jin dixwaze çi bibêje? Dibêje; doza min, rêberê min, gelê min ê dil êş, dîroka min, zimanê min, rêhevalê min? Ger bi dozê re girêdanek hebe heta sînorê dawî encax ev be. Ji vê wêdetir nîn e. Kes wek vê şêweyê nedîtiye. Ev jina çiyayî ya perî dibêje “xwezî ji canê min zêdetir tiştek min hebûna ku min bidabiya” her wiha ji bo nirxê civaka xwe ji vê zêdetir bi mirinî girêdan nîn e. Devreye vê yekê binavkirin gelek zor e. Di wê şevê de zimanê herî pîr û kalên mezin yê vî welatî vedibe. Yên ku van pîr û kalan dîtiye dervey lorîka çi evdê xwedê nikare bibêje ewqas dil bi êşin, ewqasî di hindir xwe de girtî ne. Dayikek bi temen digot “me ji nû ve Besê jiyan kir, ew Besê ya ji bo xwe radest neke û di kendalan de avêt anî bîra me”

Famkirina Zîlan ji bo yê ku li pey wê mane, ji bo me gelek girîng e. Ji bo azadiyê ewqas teqandinek mezin! Ji bo çi? Qehra ji bo çi ye? Ev çi rastiyeke yeman e? Fêmkirina dil, bîhistina guh, dîtina çav, hîskirina hestan. Ev bangawaziyek e. Ev rastiyeke ku di vî welatî de hatiye serûbinkirin ku berdêlên ewqas mezin dixwaze? Dibe ku zalimê vî welatî gelek zalim in. Bi bê şermî hemû derewan li xwe dorpêç dikin. Lanetî ewqas zêde bûne. Di vê cîhanê de derveyî xwe şewitandinê, xwe teqandinê çiyê din zor heye gelo?

Berî Zîlan di girtîgeha Amedê de li hemberî zilmê mazlûman, kemalan, çaran xwe bi şewitandinê, xwe bi birçîbûnê dan helandin, gelo dixwastin çibibêjin? Cardin berî Zîlan li ser sûrê Amedê Zekiye, li ber kiraxê behra Egê Rehşan, di fertparêziya herî mezin ya Elmanyaya bê însaf de Ronahî, Bêrîvan di navenda vê çandê de dema xwe şewitandin dixwastin çi bibêjin? Ji aliyê din ve keça kurd Bêrîtan ji bo xwe radestî nokeran neke ji çiyayê Zagrosê, ji zinarê Xakurkê dema xwe avêt dixwast çi bibêje? Ev mirov hemû di rastiya xwe de gelek hez ji jiyanê dikirin. Lê belê bi israra mezin bang dikirin ku jiyanger azad be wê bê jiyankirin. Bi vê bangê dixwastin çi bibêjin?

Zîlan li pey xwe de peyamên gelek bi wate hiştin. Yê ku bikaribe wan fêm bike û encam derxe. Yê ku Zîlan mezin kir gotinên wê der barê azadiyê de bûn. Sûda lehenga nemir Zîlan ji bo azadiyê tu çar nayê jibîrkirin û ji bîr nabe jî. Wê di têkoşîna me ya azadiyê de roleke dîrokî lîst. Derketinek mezin bû. Rê da jiyana me. Da diyarkirin ku ka xeyalê jiyana azad a kurdan çawa tê temsîlkirin. Temsîla vê ya herî mezin li Rêber Apo xwedî derket. Di nameyên xwe de xwedî derketina vê rêyê ya bêqisur bi awayeke mezin da gotin. Di danasîna wê de weke komikê civakê yê yekemîn çawa ji bo pêşengê xwe, ji bo rê nîşanerê xwe, li hember jina pîroz a dayik girêdana bi wate û bilind heye wek vê mîsalê ji bo Rêber Apo danasîna wê heye. Ji ber vê yekê bi israrek mezin dibêje hûn eserê Rêber Apo ne.

Ji aliyê din ve ew gotinên bi hezaran salan ji aliyê desthilatdariyê ve li ser gelan gotinên wek jehrê dihatin bikaranîn, ji rastiya xwe hatibûn dûrxistin, bi Zîlan re gihîştin wateya xwe ya nû.

Zîlan û jiyana bilind.

Zîlan û azadî.

Zîlan û egîdî.

Zîlan û fedayîtî.

Zîlan û berxwedanî.

Zîlan û xweşikbûn.

Rêheval Zîlan her tim wek PKK’yiyek mezin, wek şoreşgerek jin a mezin, wek gerîlayek mezin, wek sosyalîstek radîkal a mezin, wek welatparêzek rast her tim wê bê bibîranîn û ji me re rênîşander be.

Hêlîn Murad

JI BONA BÎRANÎNA RÊHEVAL ANDOK Û BIŞAR

Awaz li pey hev di guhên min de dibezin. Matmayî dimînim ka li pey kîjan biçime.

Kêlî bi hemû kitekiltên xwe zindî dibin. Guman dikim ku çavên min girtî ne, lê ferq dikim ku vekirîne. Gelo ev hemû di meşa çend saetan de an ew tengava ku çend deqe berê bi hevalan re gihîştibûmê de pêk hatin?

Ji ber xwêdana germahiya meha pûşperê ku bayekê hênik min dikêşe sînorê cemidîbûnê, ji hev veqetandina bîranînên germ de zorî dikşînim. Ez zivistana salên 99-2000’î ku Bişar bi ew bişirîna xwe li ew tengavên ku berî min bi dehan deqeyan hildikişî tê hişê min. Ez vê rihetiya wî û wisa li gerîla zû bipêşketina wî dihesidim. Ji bona ku careke din berî wî xwe bigihînim gir, sozê destek girtinê didime lingên xwe yên westiyayî. Destê xwe didimê, didimê lê, dizanim ku wê dîsa mîna her carê bi coşeke mezin ji me hemûyan derbas bibe û me hemûyan li pey xwe bihêle.

Hevalên min hê negihîştine tengavê. Ez li vê tengavê bi awazan re bi bîranînên xwe, ji xwe diçim. Di nava ewqas dengî de, dîsa jî qîrîna Bişar a ku di sala 201’ê de dema ku diçû Eyaleta Erziromê olan dide. Ji guhên xwe bawer nakim, ji min re mîna ku duh bûye... xwezî dibêjim, mîna ku wê rojê jî min gotibû, min jî bibirana bi dengê xwe re, mîna wî dengî mama li pey min da ku qet neyên maliştinê...

Mîna hatina hevalan ku ji çend sed mîtroyan ji jêr tên hîs dikim. Ne dengê wan di guhên min de, ne jî rûgeşiya wan di çavên min de. Hinek deng û dîmen min dagir dikin li hember bejna Andok ku qet neditewiya. Bi salan em bi hev re jiyan, ma carekê tenê min ew cuda bidîtana, wê qey deqek li yên jiyandî biketana... çawa dikaribû hemû rihê xwe bi vê felsefeyê dabigire, çawa diafrande ew moralê ku qet nedihejiya, ew bawermendiya wî ya bêhempa xwe disparte çi. Ew wêneyê bi biryar ê Andok ku di sala 1997’an de li qadan ciwanan dixiste tevgerê, ew kêliya tîrmeha 1998’an ku me Çemê Merîçê qut dikir li hember min in. Zivistana sala ‘99’an ku xwe nû hînî gerîlatiyê dikir û ew perwerdehiyê dijwar a havîna 2000’î de dîtibû û di sala 2001’ê de me li pey xwe hişt û çû Amedê li hember min in. Ma çawa dikaribû vî rihî di laşekî wisa ciwan de bi cî bike... Li dengek digerim, di nava ewqas dengî de eydî Andok li dengek digerim. Fena ku ez ê dengek cuda bibihîsim guhên xwe bel dikim û ew gotinên nas: “serkeftin heval”

Heval gihîştine tengavê. Ez ne wan dibihîsim ne jî dibînim. Mîna ku di xewnekê de bim û ji hişyarkirinê û bi hişyariyê re jidestçûyîna wan ditirsim. Fena ku di xewnekê de bim, bi Bişar re di nava pêşbaziya lezê de me, bi Andok re rihê xwe nû dikim. Ji bona ku neçin, jibîr nebin ev xewn, di kûrahiyên hiş û bîrên xwe de dihekînim û di taldeyên dilê xwe de dinivîsim. Hem jî bi navên wan...

Bişar Andok

JI BONA BÎRANÎNA ŞEHÎD DERSİM

Ki dikare çiyayan bigihîne hev

Ki dikare dilên jandar bigihîne hev

Kî dikare avan bigihîne hev

Ki dikare mirovan bigihîne hev?

Û kî dikare erd û ezman bigihîne hev?

Yek bersiva van pirsan heye; DERSİM!

Demek dirêj bû min dev ji nivîsandinê berdabû. Pênûsa min di bêrîka min de di nava xwêdana ku dema ez bi çiyayên zagrosan diketim ji serê min heta binê lingê min diherikî de ji tiliyên min ên ku carna li ser tetîka qlêşa min dibûn mêrkûjê xiyanet, xwernexwaz û dijminan û carnan jî di nav ricifandina berfa sar de bi pûçbûna xwe dibûn mêrkûjên hîsên min, xayidî bû. Çibû sedemê vê xeydê? Hema bi qasî ku tê bîra min her vê pênûsê xwestibû dûrî, bêrî, qutbûn û jandariya vî gelî binivîsîne! Peyv qediyan, gotin neman û hevok bidawî bûn lê ew êşa ku me tu carî zora wê nebir neqediya. Ez dizanim hûnê bêjin mane mirov toximê mirinê ye, erê wilo ye. Lê hûn dizanin kengî mirin zora mirov dibe! Ez bêjim; dema ku ne tu lê hevalê te şehîd dikeve! Wê hingî tu dibêje; heeeyy mirina bêbext de ka were û li qada şer li himberî min raweste, de tu mêrî ka were û min jî bikûje. Lê mirina newêrek nayê. Ez dikim û nakim devê min nagere û ez nikarim gotinê bînim ser wê hevala xwe ya şêrîn, leheng ya ku evîndara ber dilê me tevan bû. Ma qey li ber vê şehîdbûna wê yezdan di nav şermê de nedifetisîn, melayiket bi xwe nediketin, naqozên dêran lal nedibûn, minare hilnediweşiyan, stêrkan rondik nedirijand, ezman nedihat xwar û dil nediperpitîn? Ezê çi bêjim ezîza ber dilê min, li vî wêneyê te yê bedew binêrim û çi bêjim? Wê gotin niha bi kêrî çi werin? Mane wê niha gotin yek bi yek bibin şûr û dilê min bidin ber lêdanên xençeran. Piştî ku ev gotin ji te re nehatin gotin û pê ve ma wê bi kêrî çi werin?

Ji bêrî û heziya gerîla dojeh ditefin lê dîsa jî ew agirê dilê me yê ku li dû şehîdan diweşitin natefe. Rivînên wê her roj gurtir dibe û tu caran kela wê hênik nabe. Ne diclê, ne firat, ne zap ne jî mûnzûr têrê nakê. Bawerke niha di nav şerma bêdengiyê de me. Çawa te vegerînim ji wê kerwanê. Çawa te ji ser pişta wê mehîna boz daxînim û bêjim “Dersim neçe, beyî min neçe yan tu çû min jî bi xwe re bibe!” axxx delala min! te çima li me wa kir, te çima bablîsoka bêrîkirinê li dilê me rakir!
Dersim… Dersima Botanê ya ji wî bajarê wêran adiyamanê! Beyî te roj li wir hilnayê, beyî te hêvî nayê û beyî te ev dil her nivçeye! Dema min bihîst tu çûye Botanê warê leheng û evînê herî kêm bi qasî te kêfxweşbûm lê bi qasî vê keyfxweşiya min tirseke xof jî kete dilê min. Ji ber min dizanî Dersima min wê bi koranî biçûya ser kemînên şevên reş û wê tedbîrên xwe negirta. Ji ber çi bû nizanim lê ji bo te destê min tim li ser dilê min bû. Ew yezdanê ku min tu caran navê wî nedianî ser zimanê xwe, ji bo ku te bistirîne, bes te biparêze ji bo min bûbû wek hêviyekê. Min digot hema ez hevalekî ku diçe botanê bibînim û tembiya te li wê bikim. Min wekî navê xwe dizanî ku xwe parastin ne di xema te de bû. Carna jî min digot xwezî ez li gel bim hema herî kêm ezê hewl bidim ku bi koranî şer neke û hinekî karibe xwe biparêze. Ez dizanim ev dîtinên min hemû hinekî îdealîstin lê gava mirov hevalekî xwe winda dike wekî ku mirov dinyayekê winda dike. Ez bawerim tu êş mîna vê êşê ninin ji ber min tu peyvên ku vê êşê bilêv bikin heta niha nedît.

Ji ber temenê Dersima min biçûk bû û hê bi ciwaniya xwe şa nebibû hevalan nedixwestin wê niha rêkin Botanê. Lê ji wê roja ku min Dersim naskiribû heta niha tenê yek miradê wê, tenê yek evîna wê û tenê yek hesreta wê hebû ku ev jî Botan bû. Bi dehan caran ji bo ku biçe botanê rapor nivîsî, bi dehan caran bi hevalan re li ser vê mijarê axivî. Lê hevalan dîsa jî destûra vê neda. Herî dawî Dersim ji Heftenînê hevalekê jî digire gel xwe û beyî ku ji tu kesî re bêje ji bo ku biçe Botanê direve. Daxwaza wê ya ku li himber dijminê zordar şer bike êdî gihiştibû wê astê ku dersim li pê vê daxwazê ketibû riya botanê tevî ku riya çûyinê jî nasnedikir. Qederekê rê diçin û paşê fam dikin ku ew di riyeke şaş de ne û niha gelekî nêzîkî cihê dijmin bûne. Ji ber vê yekê Dersim bi neçarî bê xwestek dîsa paş de vedigere. Dema vedigere dibêje ez gelekî şerm dikim. Ev şerma wê ne ji ber ku reviyaye botanê ji ber ku riya pê de çûye bi ser nexistibû şerm dikir. Êdî hevalan dît ku bi rasti ger Dersim neşînin botanê ewê rewşa wê ne başbe. Radibin wê dişînin lê baş tembihê lê dikin ku divê li xwe miqatebe. Berî ku birêkeve ji min re nameyekê dişîne lê mixabin ew nameya wê negihişt destê min. Paşê hevalan ji min re gotin ku Dersimê gotiye; “Ez li botanê li heviya wê me”. Ma tu çima li ser soza xwe nema Dersim. Tu çima li heviya min nema û tu ewqas zû tevlî kerwana şehîdan bû.

Dersim, ew hevala ber dilê min, ew sonda tolhildana min, ew evîna azadiya min, ew dost û hogira min, ew jiyana min!

Bila ahd û sond be ku ezê jî rêwiyê riya te bim, ezê jî li cih û warên ku tu dildarê wan bû şer bikim û tola te û ya bi dehan hevalên nemir rakim. Bila ahd û sond be ku ezê zora wê mirina newêrek bibim.

Bêrîtan Gulan

Ji bona bîranîna şehîdên Zapê

bêje ey çiyayê Zapê
çend bilind û heybet in diyarên te
çiqas bilind e rûmeta te,
têrê nake dema bidim pesnê neh lehengên te
tu yî warê evîndarên azadiyê
buyî kela berxwedanê
deng veda çar hêlên cîhanê
bûn çar mertal ji bo pêşeroja Kurdistanê
çend dilxwaz û bawer in
çend hêrs û bi afatin
ew canfedayê Rêber Apo ne
şerm dikir xwezaya zivistanê
binêre çend dijwar e serma û berfa te
xemilandin dîrok ji dilopa xwîna xwe
tu bûyî şahid ji berxwedana wan re
te bejna xwe ditevand ji mêrxasiya wan re
destana rûmet û azadiye nivîsandin;
binêre!
bin diket dişkest, xov digirt dijminê xwînxwar
çend serfirazin tekoşerên te
rojê şerm dikir
heyvê serê xwe tevand
tirsiyan stêrkên ezmanê zivistanê
şer û fîxan e li ser zinarên te
ew bû Erdalê çav belek
pel dida ji nav dilê Amedê
ew bû Gorsê Ayhanê delal
jîn dida deşta Perwariyê
ew bû Tofan, Cahidê dilovan
gihandin hevdu gelê Kobana Rojava
lewma hezaran digot:
BIJÎ BERXWEDANA ZAPÊ
BIJÎ QEHREMANÊN HPG’Ê
BIJÎ MÊRXWASÊN PKK’Ê

Newroz Serhed

Ji bona bîranîna rêheval Xelîl Dag(Halîl Uysal)

Di bihareke rengîn a ku starta meşa azadiyê ya gerîla da destpêkirin de, ku her diçe em ber bi fînala azadiyê ve diçin, bi bihîstina şehadeta cangorî û rêhevalên xwe, dil xwe ranagire û şewateke sotîner dil û hinavên mirov diperitîne. Her yek ji wan şitlek, her yek ji wan biharek, her yek ji wan jiyanek, her yek ji wan vejînek û her yek ji wan abîdeyên lehengiyê. Bi her xurîcîna stêrkek azadiyê ku beşdarî karwana şehîdan dibin re, stêrkek jî di şaneyên dilê me de dixurice û çîkên bêtarîf diafrîne. Her çîkek di dil de, girêdana bi wan re zexmtir dike û meşa me ya azadiyê, meşa me ya jiyaneke bi rûmet û di meşa me ya ji nû ve nirxên mirovantiyê vejînkirinê de riya me ronî û zelal dike. Hele hele ku van hevalan tu nas bikî, bi wan re parvekirinên te çêbûbin û berî ku dest bi meşa azadiyê bikin, bi hêviya hevdîtinekê tu wan bi peyva “serkeftin” rê bikî!

Gerîlatî; jiyaneke nû ye, tarz e, cudabûn e, li hemberî sazûmanên serdest pêkanîna vîna azad û bi rastiya mirov û xwezayê re yekbûn e. Berî ku beşdarî gerîla bibim, mirov gelek hevalan meraq dike û her dem bi hêviya ku wan bibîne, berdewar dibe. Vaye yek ji van hevalan hevalê Xelîl bû. Di sivîltiyê de, bi bername, fîlm û gotaran min navê hevalê Xelîl bihîstibû. Dîtina hevalê Xelîl gelek ji min re nepenî û razber dihat. Ne şaşbim havîna 2005’an bû. Şeveke sayîbû, ji werzan havîn bû. Taveheyv û stêrk di nava reqsekê de, ji mirovan re bişirînan belav dikirin. Di şeveke wisa de, bi gurmegurme dengê çek û doçkayan ez warqilîbûm. Wê demê min ji hevalên cem xwe pirs kiribû, gotin ku heval fîlm dikşînin. Di nava hestên ecêbmayînê de, min pirsa “ma yên ku fîlm çêdikin heval in?” kiribû. Di nava hestên bextewariyê de, ez bixwe dibûm şahidê şoreşa vejînê ya ku bi her awayî li çiyayê azadiyê, li warên azadiyê diseridî. Ev bo min coşek mezin bû.

Rojeke ji wan rojên havînî de, di çûyîna peywirekê de, li yekîneyeke belavkirinê ya gerîlayan, ez bûm şahidê sohbeta hevalên li wir. Hevalan di sohbeta xwe de, bahsa hevalê Xelîl kirin. Digotin ku, digel ew qas kar û barê wî, di nava kişandina fîlm de, hatiye bi piştê erzak ji hevalan biriye. Ez matmayî mam. Baş tê hişê min, min pirsa, “Ma qey hevalê Xelîl li vê qadê ye” kir.

Wê demê ji min re bû meraqeke mezin, da ku ez hevalê Xelîl nas bikim. Ji ber ku em li heman qadê bûn û min pir dixwest li ser çandê, li ser wêjeya kurd, li şanoyê, li ser sînemayê bi hevalê Xelîl re biaxivin. Heta eyb çênebûna, minê jê wêneyek bi îmze xwestibûna.

Di vê navberê de salek derbas bû. Piştî zivistaneke dijwar, li qada Zapê, li yekîneyeke leşkerî, hat gotin ku wî îro hevalê Xelîl bê cem me û ji bona demekê xebatên xwe li vir bike. Sosretiya jiyanê ev bû, wê hevalê Xelîl bihatana cem me û emê bi hev re li yekîneyekê bimana. Berî ku were, min di hişê xwe de, gelek nîgarên ecêb çêkiribûna. Min wisa hêvî dikir ku wê hevalekî bi bejn û bala xwe û bi kincên xwe cuda be. Wê rojê danê esirî me bi hevalan re goga lingan dilîstin. Hevalek hat, li pişt çente, qilêşa wî ya yekmil li milê rastê, porekî zerî gangolikî, bi berçavk, çekbendek reş ku li ber tavê spîçolkî bûye û ji milê çepê de qetiyayî li ser hat. Me navber da û hemû hevalan xêrhatina vî hevalî kirin. Digel ku nîv saet derbas bûye, min hê jî hevalê Xelîl nasnekiribû û hê jî li bendê bûm, wê hevalê Xelîl were. Di nava axaftinan de, navê hevalê Xelîl derbas bû û ew hevalê ku qasek berê me destê hev girtibû, navê wî jî Xelîl bû. Min bi şermokî ji hevalek pirsî, ev heval kî ye? Wê demê bi bersiva, “Ma tu nas nakî, ev hevalê Xelîl yanî bi navê din Halîl Uysal e” Min tu carî bawer nedikir ku, hevalek wisa mûtewazî, bi moral û wisa kincên gerîlayan ku ev bi salan e li xwe dike, ez hevalê Xelîl nas bikim.
Diyaloga me ya destpêkê de, ez bi kurdî axivîm û li gorî min jî wê hevalê Xelîl bi kurdiyek gelek stardart bersiva min bide. Dema ku bi kurdiya xwe ya melûl, bi kurdiya xwe ya netewî ku ji her herêmê peyv tê de hene min bersiv girt, min wê demê pirs kir û ez hîn bûm ku, hevalê Xelîl ji Ewropayê beşdar bûye û li çiya hînî kurdî bûye.

Di salek û nîv jiyana ku min bi hevalê Xelîl re parve kir de, gelek tiştan ji hevalê Xelîl hînbûm. Hevalê Xelîl bi coşbûna xwe ya di kar û xebatan de, bi kedkariya xwe, bi evîna xwe ya bêdawîn a çiya, nirxdayîneke mezin a hevaltiyê, bi parastina jiyana rêxistinê û bi disîplîna xwe ya leşkerî bo me hemû hevalan mînak bû. Digel ku demên dawîn li qada başûr ma jî, lê di her kêliya jiyana xwe de, hemû êş û serkeftinên hevalên li Amedê, Dersîmê, Botanê, Serhedê hîs dikir û bi wan re jiyan dikir. Rojek li Dersîmê bû, rojek li Botanê bû. Di nava pênûs û dijîtala kameraya xwe de, berxwedaniya rêhevalên xwe, lehengiya şehîdan kêlî kêlî dida jiyandin. Hewl dida berxwedanî û lehengiya şoreşê, hemû xweşikiyên gerîla, hemû xweşikiyên rêhevalên xwe, hemû xweşikiyên vê xwezaya pîroz bi dinyayê bide nasîn û vê di 13 salên gerîlatiya xwe de kir. Di jiyana gerîlatiyê de, şahidiya şoreşekê kir û kêlî kêlî nivîsand, nîgar kir û kişand. Bi serê xwe bû dîrokeke zindî. Hunera kurd ku ji hêla dijminên gelê kurd ve tune bûbe, li çiya digel bêderfetiyan ji nû ve rih û can da.

Berî ku here bakurê Kurdistanê her dem bahsa rêwîtiya ku bike dikir. Di konferansa dawîn a HPG’ê de pêşniyara wî ya ji Botanê ber bi çiyayê Agirî hate pejirandin. Dilê hemû hevalan li ser bû, bes hevalê Xelîk wisa bi coş û biryarîbûnekê israr kir ku, êdî tu kes nikaribû bêje na. Ev gelek heyecaneke mezin didayê. Mehên dawîn parêznameya serokatî ji nû ve xwend. Hema hemû kasetên hunermendê nemir Ehmed Kaya guhdar kiribû. Her dem digot, wênekêşî û kameravaniya min wekî raza veşartî li çiyê pêş ket û vê wekî raza çiyê bi nav dikir. Bi salan vê raza xwe bi gelek hevalan re par ve kir û gelek hevalan perwerde kir. Ji bona hevalê Xelîl teyisandina xweşikbûna rêhevalên xwe, asta hezkirina wî ya jiyanê bû. Dîtina xweşikbûna Kurdistanê û berhevkirina van xweşikayan, bi coşa dewrêşekê dikir. Dema hevalê Xelîl li Botanê bû, di berxwedaniya Zapê de me her dem navê hevalê Xelîl zikr dikir. “Ax, xwezî li virbûna, wê gelek dîmenan hêja bikişandina” Lê hevalê Xelîl xem neke, ew hevalên ku te raza xwe bi wan re par ve kir, te ew perwerde kirin, ciyê te vala nehiştin.

Belê berî ku dest bi rêwîtiya meşa azadiyê ya bakur bike, xatirê xwe yek bi yek ji rêhevalên xwe, ji hespê xwe Cano û ji masîvanê gewr ê ku li ser ava Zê geh dixuye geh winda dibû xwest. Dilê wî zahf li ser Cano ma. Gelek gelek jê hez dikir. Evînek û girêdaneke mezin di navbera wî û Cano de hebû. Girêdaneke wisa bû, Cano ji bilî hevalê Xelîl tu kesî nas nedikir.

Belê hevalê Xelîl tu nebûyî temaşevan, tu di nav de bûyî, tu derhênêrê vê jiyana xweşikbûyî û te meyl da vê romana ku hê neqediyaye. Ji bona te jiyan ev bû û di oxira vê jiyanê de te xatir ji me xwest û bi dilekî rihet te dest bi jîneke nû kir. Em soz didin wê ev rêwîtiya te nîvco nemîne. Ew hevalê ku te raza çiya, raza masîvanê gewr bi wan re parve kiriye, wê vê razê biparêzin û wê vê razê li ava Zapê, li Botanê, li Araratê, li Şikefta Bırîndaran, li Cudî, li Cîlo û Çarçela bidin jiyandin.

Rûbar Andok

JI BONA BÎRANÎNA RÊHEVAL (BÊRÎTAN) GULNAZ KARATAŞ

Gelekî ku xwe rêxistin neke, gelekî koleye. Zayendekî ku xwe rêxistin neke û birêve nebe jî kole ye. Bihizirin ku mekanîzmeya we ya parastinê heye. Zilamekî dixaze ji jinekî re bê mafiyê bike. Ew dem ev rêxistin bi giştî li dijî vê yekê sekinî. Ew zilam wê çi bike? Çimkî her roj bi hezaran bêmafî heye. Yek bi yek xwe sipandina zîhniyeta zilam ve çareserî naye dîtin. Helwesta herî rast bi sipandina artêş û rêxistan xwe ve çareserî dîtine.

Gülnaz Karataş (Bêrîtan) ku di şerê başûr de şehîd ket. Di gîhandina azadiyê de xwedî hewlekî pir mezin e. Rapora ku heval ji min re şand heye. Hê min nizanî ku şehîd ketiye û ev heval her dem di hizrandinê min de bû. Digot “Bi dehuriînê Serokatî ve ez dixwazim romana binivisînim. Di me de tu kes heta naih gotinekî wisa negoti bû. Hevalekî pir bi hişyar bû. Min digot vê hevalê bibînim û pê re niqaş bikim wê baş bibe. Piştre agahiya şahadeta wê hate. Keçikekî pir leheng e! Çalekiya karekola Rûbarok re di asta fermandarê taximê beşdar dibe û di vê çalekiyê de birîndar dibe. Her çiqas birîndare jî di eniya herî pêş a şerê başûr de cî digire. Di wir de heta gula xwe ya dawî di mewziyê de ma ye. Piştre hêzên noker û hêzên xayîn derdorê wê dorpêç dikin û dibêjin “Radest bibe, em ji te re tiştekî nakin” lê helwesta heval “We bi dijmin re nûkertî kir, win ji başûr êrîşê şoreşa başûr dikin, win xayîn in, ez radestî we nabim” bûye. Serokatiya partiyê di asta dirûşmeyan de qîr dike û xwe ji zinaran diavêje. Çalekiyekî bi wate û wêrekî ye! Ji xwe di asta teorîk de pir xurt e, tenê ne di asta berxwedan û welatparêzîyê, di heman demê de keçikekî dixwaze dehurînan bi kuranî fêm bike, çimkî dixwaze vê hê berfirehtir bike. Ev tê vê wateyê, dehûrînekî baş wê ji vê hevalê derbiketa. Pir kesayetên ku di fêmkirinê de bibiryarin û ji bo vê her cûran lehengiyê dikarin bikin, pêwîst e em nirxekî mezin bidin. Pêwîst e bîranîna vê hevalê re bersivekê baş bê dayîn. Ev ne kesayetên ku erzan bên destgirtin in. Li ser vê şahadetê heval dibêjin “Em bîranîna wê re girêdayîne, emê navê wê bidin tabûrê” Tenê nav dayîna tabûrê ve û çawa berxwedanî kir gotin ve têr nake. Pirsgirik helwesta ku şopandiye jiyanî kirine. Ji xwe yê ku vê encamê derxist holê, ev helwest bi xwe ye. Em vê hîm digirin. Hindek jî dibe mînaka hevalên ku em dixwazin pêşbikevin, dibe model.

Keçikekî hebû, navê wê Bêrîtan. Ji bo radestî paşverûtiya kurd nebe, xwe ji zinaran diavêje. Ji gundekî girêdayî Karakoçanê bû. Pêşmerge dibêjin “Radest bibe, em ji te re tiştekî nakin” lavayî dikin. Xeta ku ez hîm digirim ev e. Ew dibêje “Ez ji paşverutiya kurd re radest nabim” û azadiyê hîm digire. Ger KDP û YNK êrîş bikin, emê xeta Bêrîtan hîm bigirin, heta dawî li ber xwe bidin. Ger çeka me xilas bibe, emê xwe ji lat û zinaran biavêjin. Rûmeta azadiya vê keçikê parastin, deynê situyê me ye. Ev rêgeza min e. Ez Bêrîtan wisa dinirxîn im. Ez bawerim bastura jinê hêz dibe, ji carekî da destur nabe. Dînazorên pênçhezar sal ji qêliyekî ve naye gûhartin. Pêwîst e ji hêza xwe ya cewherî bawer bikin. Hêzên wan ê parastinê hebin. Wek rahîbeyan nabêjim, lê azadiya xwe bi awayekî tund hemêz bikin. Pêwîst e ked bidin û bi tebat (sabr) nêzî bibin. Ji tu kesî hêvî nekin ku werin wan pêş bixin. Heta alîkariya min jî wê bi sînor be. Ez ji hêza jinê bawer dikim. Dibêjin “Wê cîhanê karkerên rajer rizgar bikin” ez jî dibêjim “Wê cîhanê jin rizgar bike” Jinekî bûye artêş, gelê kurd a ku bûye artêş e. Raperîna gelê kurd, gerîllayên ku gîhaştiye serkeftinê ye. Û ji her tiştî wirdetir jina azad, Kurdistana azad e.

Min ji xwe de xeta Bêrîtan negot. Berxwedaniya Bêrîtan di me de şêweya bingehîn e. Heval radest nebû û xwe ji zinaran avête. 9 keçik hebû, wek govendekî hev dû bi hevdû re girêdan û bi bombê şehîd ketin. Ji bo ku nekevin destê dijmin wisa kirin. Ev hemû lehengên mezin in. Ji bo me keçên pir leheng û berxwedevan hene. Di heman demê de kesên ku xwe şewitandine jî ez bibîr tînim. Yê ku dixwazin hemdem bibin, bila biçin. Diçin Ewropa, diçin ku, bila biçin. Ez rastiya xwedawend wek çand dibêjim, ez bi zimanê magazîn ve nabêjim. Ev çand wê zindî bibe. Zilam naxwaze fêm bike. Ji derveyê vê jiyana azad nabe. Li ser jinê teorî û felsefe nû pêşdikevin. Azadiya jinê nû ketiye dema xwe ya pêşketinê. Zagonên vê heye.

Rêber APO

Ji bo xeyalkirina hin tiştan, divê pir ne hêsan be. Ji ber ku tevahî tiştên ku tu jiyan dikî, bi demê re tevlî maziyê dibe, mîna dîmenên rengên xwe winda kirî. Di hindek deman de jî jê diçin û tenê di hizirandinan de hûnadinên reş û spî dimînin. Belê ev e, îro tiştê ku ez jiyan dikim. Ji van tevan cudatir di hizrên min de dimenên ku reş û spî tê reng da wan. Dibe ku ez bi hizrandin û xiyalkirin bi te re, wan rengan didim jiyandin. Ji ber ku tevahî biranînê min ê xweş bi te re hatin derbaskirin… Di demê xwe yê herî zor û zehmet de jî, ez bi hebûna te dihisiyam. Min di tenêbûna xwe de hesin diavêt û di xewa hêviyê de bi te re diketim rê.

Biçûka min, min ew qas bêriya te kiriye ku ez nikarim bi lêv bikim. Ez ji te re dibêjim biçûka min, ji ber ku tu biçûka min bûyî. A niha mîna ku me berê dikir, di bin stêrkan de min xwe dirêj kiriye…

Ew lêvên te yên nazenîn û ew gotinên te yên awerte û xweş ê ku ji lêvên te diherîkin, ez ji bir nakim û tên bîra min… "Zerya, ez ew qas ji te hez dikim, tu dikarî di vê şevê de bibî hevala min û rêhevaltiya min bikî. "Di dilê xwe de her şev ew keştiya ku em tu carî lê siwar nebûyîn û di xeyalê me de mayî, di şînahiya zerya de, bi te re em dibûn heval… Tu nikarî behrekî bigrî nava akvaryûmekê ger tu bigrî jî wê kêm bimînî. Ne pêlên wê ne jî ew leylanên bê emsal û bîranînê wê, tu yê ti carî nikarî di nav de bi cih bikî. Ger ez jî bi qasî zerya ji te hez bikim, bixwazibim bidim jiyandin jî, lê mîna akvaryûmê kêm dimînim.

Belê biçûka min, her tim hinek tişt kêm dimînin. Belê tu tişt mîna jiyankirinê, rast nabe. Te carekê ew jiyan kir, tu careke din nikarî bigrî. Ez di dilê xwe de kêm dimînim, wate dîtin çiqas tiştên benda nivîsê hene. Dema ku ez pênûsê digrim destê xwe, mîna sûlavekê bê navber ez dibêjim qey ezê rûpelê spî fetih bikim, lê tiştê di hizrê min de pênûsa xayîn bilêv nake… Her ku ez dest didimê, parçeyek ji lêv kenîna te heye, carna ji bo nivîsandina hin tiştan mîna wênevanekî hizrandin pêwîst e. Ji ber ku her firçe ku tu lê didî, veşertiyeka ya bîranîna derdixe holê. Ji bo vê her rêzika ku dirêj de rastiya te derdikevê holê, lê mirov dizane di hinek cihan de kêm maye. Ji ber ku vegotin ew qas ne hesanê. Carna ez dihizirim, gelo min jiyan nekiriba, minê tu baştir vegota an go bilêv bikira? Ji ber ku xeyal bi rastiyan re ti carî hev nabînin û nabin yek. Wan diperçiqînê re heta kêm û biçûk dike, ji bo vê ez dibêjim, xwezî min hîn zêdetir vegotiba. Min dixwest, vê pênûsa di nava tiliyê min de bi perûş tê û diçe, xeyalê te yanê te nîgar bikim. Lê bawer im ku nikarim vebêjim. Bi qasî vegotinê tişteke xirap nîn e. Lê disa jî şûna kêfxweşiya nerastiyê jiyan bikim, êşa rastiyê ezê hilbijêrim. Tevî ku ez vê rastiyê jî dizanim, disa jî her şev ez van çiyayên bilind û bi heybet ên Metîna temaşe dikim û te bibîrtînîm. Bawer bike ku, ez carnan xeyal dikim ku tu ji wê de bi coş tê yî. Bêdilrihmî ez neçar mam ku bipejirînim, lê tu tunebî jî carnan ez te di dil û hizrê xwe de didim jiyandin. Ez çi bikim, dem mirovan dike mahkûmê vê. Yekê ji me jî tu vegotin nekir… Biçûka min, me kirasê li gor te li te nekir. Di rastiyê de tu vê dawiyê mezin bibûyî, geş bûyî û buyî keçeke şahane. Lê min gotibû, tu biçûka min î… Gelo ji ber ku em nikarin te vebêjin, tu ji me aciz dibî an na?

Ji beriya salan min li fîlimekî temaşe kiribû, navê fîlim neynika bejnê bû. Fîlm, rastiya keçeke biçûk vedigot. Sakîne ku di nav gola Wanê de ya ku şîn ji dayîk bûyî, di qûntarê Zagrosan de bi jiyanê re hevnasîn pêk anî û di Metîna de xweşikbûyî vedigot. Li gor gotin û bewariya, keçeke pir sipehî û bedew bû. Xweşikî û bedewiya wê destana li ser zimana bû. Ew nêrgiz û sûlav, ew dîmenên nayên gotin ên ku Metîna bedew dikirin tê bihîstin. Di nava wan bedewiyan de, Sakîne jî rengeke cûda bû. Mirovan hingî behsa bedewî û delaliya wê dikirin, lê xelas nedikirin. Lê wê di vê bedewiyê de qisûr didît. Ji ber ku yên ji derve de didîtin weke wan xwe nedidît. Carna mereq dikir û di neynikê de li xwe temaşe dikir, lê di neynikê de jî beş bi beş didît û nedikarî dîmenên xwe bixe yek. Ji bo vê tenê xeyalekê wê hebû, di neynika bejnê de, bi cilên gerîlla xwe dîtinbû.
Hevalên te yên xwestibûn vê xeyala te bi cih bînin, hebîn jî, hemûyan baş dizanîn ku Sarya ev xeyal ji zû de pêk anîbû. Ji ber ku wê xweşikî û bedewiya xwe di çavên hevalên ku ji wê hezdikin de ditibû. Sarya, ev baş dahûrandibû ku di van çiyan de, riya giyana xwe bi hêzkirinê dîtibû. Bi wan re, hîn bedew bibû. Sarya, bi qasî li gor rastiyêbû jî, bi qasî vê hez ji xeyalan jî dikir. Carna hin tiştê ku navê wan jî nedizanî xeyalên wan datanî. Mînak, weke reqisvanan(belerîn) bûyîna weke wan. Nav nedizanî, lê ji wan re digot, ‘keçên perperîk.’ ‘Ez dixwazim bibim mîna wan keçikên weke perperîkan bifirim’, demê te ev digot ez bi te dikenîm. Ji ber ku tu di govendê de mîna dareke hişk disekînî gelo ger tu biba reqisvan wê tu çawa bisakiniya, min nedikari li ber çavê xwe zindî bikim. Lê li ser bejna te tu gotin nedihat gotin. Ew rûyê te yê nazenîn mirov lê temaşekirinê jê têr nedibû. Ez bawer im ew keçên perperik ên ku te ew xeyal dikirin, wê beranberê te bêbask bimana. Ax! Tu dizanî ku dilê min bi hesreta te çiqas tije bûye. Ger ez vebêjim, xilas nabe… Te dît, şev li wargehê me perwerde didît. Hevala Binevş jî li gel me bû. Em ji perwerdê dihatin. Heta rê xilas bû, tu li dora heval Binevş dizivirî û te dixwest tu wê nerm bikî te xwe nêzîk dikir. Ev tevger û livên te ji min re pir zehmet hat û li zora min çû. Min xwe zêde negirt û min ji te re got, tu çima ew qas don diqijilînî û min xwe aciz kir. Gotina di nav bera me de, goftûgoyên ne xweş û dest bide li ser tetîkê, min kiribû carekê hetibû gotin, jê veger nebû. Fekîra hevala Binevş şaş mebû û nedizanî çi bike. Lê carna dest werdan dikir, lê wê kî me bide rawestandin, dît ku bê encam e dev jê berda. Dîsa dezavantaja ji te mezinbûna min jiyan kir. Tevahî hişyarî ji min re hatin. Ji bo vê ez hîn zêdetir rageşbûm. Tu ji min xeyîdî û çûyî. Ji bo ku tu li şev li gel min nerazî, min xwe li ser ciyan vezelan û min ji te re cî nehîşt. Lê di rastiyê de, min dixwest ku tu werî gel min. Ez bendê bûm ku tu werî, min rakî û bêjî ‘xuşkê ez dixwazim razêm.’ Bêy ku te hay ji xwe hebî min te temaşe dikir, ji nişka ve ew sekna te ya di govendê de û xeyala te ya bûyîna reqsvan, li ber çavê min zindî bû. Ji bo ez nekenim, min xwe zorê girt. Ger ez li ser vê kenîbûyam, tu yê tam rikoyî bibûya. Tu li benda bangkirina min bûyî. Min banî te kir, ez dizanim xweşa te jî hat, lê te disa delaliyê xwe kir, heta ku min destê te girt û te kişand li ser ciyan. Piştra em herdu jî bi halê xwe ji kena zik û pişt bûn. Dibe ku hêj bejna me kurt û temenê me biçûk jî be, lê me ev rewş ji bo şoreşgerekî bi ken dît. Ev pevçûna min a bi te re, ya yekê bû û bû ya dawîn. Ji wê şûn de careke din şensê min a ku em pev biçin çênebû.

Biçûka min, hest tenê bi bêrîkirin,hezkirinê nayên vegotin, carna bi şêwazên cuda têne bilêvkirin ev dibe ku pevçûn, nesekinîn û delaliyan jî dibe. Mîna niha, carna bêrî bêdengiyê jî tê ziman. Me çiqas tiştên bedew afirandin. Dilê te cihê tevahî peroşbûna nûyan bû. Sarya bi her kesê re dost bû. Ez hîn jî şaş dimînîm ku ew dilê te yê biçûk, çawa li ber wan giraniya xwe girt. Sarya min a ku ji xwe mezintir, a ku her kes fêm dikir, dilbedewa min.

Ez îro strana ku dibêje ‘ bîrîndar kirim xerîbîyê’ guhdar dikim û her çiqasî ezezî be jî, ez ji te re dibêjîm gula min neçe û min nehêle. Bewer bike biçûka min, dema min tu ji dest dayî, tiştê min jiyankirî ez nikarim vebêjim. Çiyayên Metîna ji me hîn ezezîtir bûn. Tevî ku ew qas ji jiyanê hez dikir û ew qas jî girêdayî we bû, bi qasî jiyanê mirin jî li te hat? Bê ku ez bixwazim carna ez dihizirim û dilê min teng dibe. Ev windahiyek an go hevdîtînek e? Gelo, mîna ez bi te dihesim, a niha tu jî bi min dihesî? Helbestvanekî nivîsiye ‘mirin li te nehat.’ Me çiqas êşa hevaltiyê jiyan kiriye. Êşa me ji temenê me jî hîn zêdetir e. Ew agirê ku te bi dilê min xistiyê navemirê û nabe xwelî. Her ku çûyînek çêdibe, em pê diêşin û eş dide me. Lê heyf mixabin! Êşa havalên ciwan hîn bi şewetir e. Tê gotin, êş mirovan mezin dikin, êşên me em zû mezin kirin. Welê mezin kirin ku, di vî emrê kurt de, tiştên ku hizr û aqilên mirovan jê nagrê me derbaskirin û dagirtin.

Sarya min, tu çîroka nêrgizê dizanî? Kulîlka ku evîndarê xwe, pir bedew û nazenîne lê cihê ku herî dest nagîhinê cih ji xwe re vediqetîne. Ew her demî ya ku mirov nagîhinê ji xwe re hildibîjêre. Bedew e, nazenîn e, lê heyf mixabin a mirov nagîhinê, cihê welê de rahê xwe berdide mirov, lê sosret dimîne. Ji bo xwegihandina wê, dibe ku mirov mirinê jî bide ber çavê xwe, evîna herî xweş a ku bi zehmet e. Ger tu hez ji jiyana ku li ser baskê perperikê ya ku li ba dibe yanî hez ji temeşekirina vê bikî jî, tu xwediyê jiyaneke rabûn û ketinê û xwediyê temaşekirina asoya bûyî. Dawiya her tiştî heye, dibe ku dawî li vê jî werê. Dema ji te qutbûnê hat biçûka min bi xatirê te.

Deniz Derya